Του Βασίλειου Τιλσιζόγλου
Ανήκω σε μια γενιά που έμαθε στο σχολείο ότι η Ευρώπη ήταν το επόμενο βήμα στην ιστορία της πατρίδας μας. Η ιδέα αυτή ξαναέγινε αγώνας. Η ανάγκη και η επιθυμία για ευρωπαϊκή ένωση αυτολεξεί σημαίνει πως πρέπει να αγωνιστείς (και πάλι) γι’ αυτό. Τα πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ισπανία, αποτελούν επαρκή λόγο για να αμφισβητήσουμε την αξία της Ε.Ε. Παρότι ζούμε σε μια περίοδο ειρήνης και σχετικής ευημερίας, η γενιά μας έχει μεγαλώσει εν μέσω πολλών κρίσεων: χρηματοπιστωτική, μεταναστευτική, κλιματική και τώρα υγειονομική και οικονομική λόγω covid. Η Ευρώπη παρακολουθούσε άπραγη τις ΜΕΘ της Ιταλίας να υπερχειλίζουν, ενώ οι γείτονές της έσπευδαν να την απομονώσουν κρατώντας τα υγειονομικά εφόδια για τον εαυτό τους. Η πανδημία ξεκίνησε διαιρώντας την Ευρώπη, για να την ενώσει λίγο αργότερα υπό την φόβο του ενστίκτου συλλογικής επιβίωσης και την υπαρξιακή απειλή της ενότητάς της.
Ακαταμάχητο τεκμήριο της παρακμής της σημερινής Ελλάδας πολλοί ισχυρίζονται πως είναι η οικονομική χρεοκοπία. Για άλλους η ανίατη συμφεροντολαγνεία και ο αέναος καρεκλοκενταυρισμός όσων διαχειρίζονται την εξουσία και όσων την διεκδικούν. Για μένα είναι ο εξωφρενικός ξεπεσμός της δημόσιας πληροφόρησης και ψυχαγωγίας, με τον όγκο σκουπιδιών που σερβίρουν αηθώς καθημερινά τα τηλεοπτικά δίκτυα. Σε μάστιγα επίσης έχει εξελιχθεί η άκριτη αναπαραγωγή οτιδήποτε κυκλοφορεί στο ίντερνετ. Από τη μια πλευρά μια μερίδα του κόσμου καλά πληροφορημένη και απ’ την άλλη ο κόσμος του οποίου η πληροφόρηση στηρίζεται σε διάφορες γνώμες από μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αμφιβόλων προθέσεων ιστοσελίδες. Η πανδημία κατέδειξε τον κίνδυνο που υπάρχει όταν οι προσωπικές πεποιθήσεις αντικαθιστούν την επιστήμη. Πόσο επίκαιρος φαντάζει ο στίχος του ποιητή Ευγένιου Αρανίτση σήμερα, τραγουδισμένος από τον Βασίλη Λέκκα: όλες σου οι γνώσεις είναι οι φήμες κι οι διαδόσεις που ακούς… Προσωπικά δεν δίνω στον εαυτό μου το δικαίωμα να έχει άποψη για κάτι που δεν γνωρίζει. Ίσως αυτό να είναι ένα είδος σοφίας. Απ’ την άλλη, είναι κι η γλώσσα που έχει φτωχύνει τόσο πολύ. Σου λένε «Μίλα πιο απλά», «Όχι, εσύ σκέψου πιο σύνθετα» απαντώ.
Σήμερα, στον δυτικό κόσμο ζούμε ένα κύμα εθνολαϊκισμού που αναπόφευκτα ανακαλεί την εποχή του Μεσοπολέμου, με άλλα μέσα σαφώς, αλλά με κοινά χαρακτηριστικά, όπως τον φόβο, το μίσος και τη διάδοση ψευδών ειδήσεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε υπαρξιακή κρίση· το επιβεβαιώνουν πάμπολλοι διανοητές που βλέπουν τις αξίες της να διαβρώνονται εκ των έσω. Γι’ αυτόν τον σκοταδισμό αντίδοτο αποτελεί η μόρφωση. Ένα αντίδοτο που θα έπρεπε κατά την ταπεινή μου γνώμη να στραφεί και στην ανόητη και άσκοπη ενασχόληση με την τεχνολογία και την υλική συσσώρευση. Σωστή παιδεία σημαίνει να μαθαίνεις στους νέους τη ζωή· και να τους «ξεμαθαίνεις» τις δεισιδαιμονίες που από νήπια περνάει μια παράδοση άρρωστη μέσα από την οικογένεια(!), την κοινωνία, την εκκλησία και τα Μ.Μ.Ε. Με όπλο λοιπόν την μόρφωση και την παιδεία, οφείλουμε να πάψουμε να παρακάμπτουμε συνεχώς τις απεγνωσμένες προειδοποιήσεις για επερχόμενους εφιάλτες. Ποτέ κάποιος επαγγελματίας της εξουσίας δεν πήρε στα σοβαρά τις εκκλήσεις για πολιτική εντιμότητα και ανιδιοτέλεια από σύμβολα χαρισματικής ευπρέπειας και ωριμότητας όπως ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Μάνος Χατζιδάκις και πολλές ακόμη ανάλογου ύψους και συνεισφοράς προσωπικότητες.
