Τι πρέπει και τι ΔΕΝ πρέπει να κάνουμε αν «γυρίσει» η γλώσσα κάποιου
* Γράφει ο Νικόλαος Γκούρτσας, διασώστης στο ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης, ειδικός σε θέματα Α’ βοηθειών, συγγραφέας βιβλίων Α’ βοηθειών και τακτικός συνεργάτης του περιοδικού Ser-Free.
«O αθλητής έπεσε αναίσθητος στο έδαφος, γύρισε η γλώσσα του, αλλά ευτυχώς κάποιος παρευρισκόμενος τού άνοιξε το στόμα, τράβηξε τη γλώσσα προς τα έξω και τού έσωσε την ζωή…» Πόσες φορές δεν τα έχετε ακούσει όλα αυτά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης; Πόσες φορές δεν σας έχουν παρουσιάσει ως ήρωες όλους αυτούς που τα εφάρμοσαν;
Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα
Ας δούμε λοιπόν αν όλες αυτές οι παρεμβάσεις είναι σωστές και θα πρέπει να γίνονται ή είναι λανθασμένες και θα επιβαρύνουν την κατάσταση του πάσχοντα.
Όταν ένα άτομο καταρρέει χάνοντας τις αισθήσεις του, τότε οι μύες του σώματος χαλαρώνουν, καθώς δεν υπάρχει μυϊκός τόνος. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τη γλώσσα, η οποία είναι κι αυτή ένας μεγάλος μυς. Εάν ο πάσχοντας λοιπόν βρίσκεται στην ύπτια θέση (ανάσκελα), λόγω βαρύτητας, η γλώσσα κινείται προς το έδαφος, πέφτει δηλαδή προς τα πίσω και κλείνει τον αεραγωγό. Η γλώσσα λοιπόν δεν γυρίζει, απλά χαλαρώνει και πέφτει προς τα πίσω.
Τι πρέπει να γίνει σε αυτές τις περιπτώσεις
Για να ανοίξετε τον αεραγωγό, τοποθετήστε το ένα χέρι σας με όλη την παλάμη επάνω στο μέτωπο (όπως όταν βλέπουμε αν κάποιος έχει πυρετό) και δύο δάχτυλα (δείκτη και μέσο) του άλλου σας χεριού κάτω από το πηγούνι. Προσεκτικά κάντε έκταση του κεφαλιού προς τα πίσω και ανύψωση του πηγουνιού προς τα πάνω. Καθώς η γλώσσα είναι κολλημένη στο πηγούνι υποχρεωτικά ακολουθεί αυτή την κίνηση προς τα πάνω και απομακρύνεται από την είσοδο του λάρυγγα, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο του αέρα προς τα πνευμόνια.
Πρέπει να τονιστεί βέβαια ότι η έκταση κεφαλής είναι ένας χειρισμός με τον οποίο απελευθερώνουμε τον αεραγωγό σε άτομα που δεν έχουν κάκωση αυχένα. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει κάκωση αυχένα εφαρμόζονται άλλες τεχνικές με τις οποίες η απελευθέρωση του αεραγωγού γίνεται με ταυτόχρονη υποστήριξη – ακινητοποίηση της αυχενικής μοίρας.
Λάθη, λάθη, λάθη
Αυτό που θα πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι δεν πρέπει να επιχειρείται, με κάθε κόστος, η βίαιη διάνοιξη του στόματος έτσι ώστε να αναπνεύσει ο πάσχοντας. Το σημαντικό σε αυτή την περίπτωση δεν είναι η διάνοιξη του στόματος, αλλά η απελευθέρωση του αεραγωγού. Το άτομο μπορεί να αναπνέει και με κλειστό στόμα, από τη μύτη (συνήθως από εκεί δεν αναπνέουμε;) φτάνει να είναι ανοιχτός ο αεραγωγός, ο δρόμος δηλαδή του αέρα προς τα πνευμόνια.
Κάθε εφαρμογή βίας στην προσπάθεια για τη διάνοιξη του στόματος είναι όχι μόνο εσφαλμένη, αλλά και άκρως επικίνδυνη. Η τοποθέτηση δαχτύλων ή αντικειμένων μέσα σε αυτό μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό, όπως αιμορραγία, σπάσιμο δοντιών, οίδημα, και να οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα, στην απόφραξη δηλαδή του αεραγωγού. Ειδικότερα για τον χώρο του αθλητισμού, όπου κυκλοφορούν διάφορα «γκάτζετ» (δεν ξέρω πώς αλλιώς να τα χαρακτηρίσω) τύπου τιρμπουσόν που χρησιμοποιούνται για τη βίαιη διάνοιξη του στόματος των αθλητών, θα ήθελα να τονίσω ότι παγκοσμίως δεν υπάρχει κανένα πρωτόκολλο, καμία βιβλιογραφική αναφορά, καμία κατευθυντήρια οδηγία που να συστήνει τη χρήση τους, η οποία κάθε άλλο παρά ασφαλής και επωφελής για τον πάσχοντα είναι.
Ο ρόλος των «ειδικών» και των ΜΜΕ
Μεγάλη ευθύνη βέβαια για τη διάδοση αυτής της λανθασμένης αντίληψης έχουν και ορισμένοι επαγγελματίες υγείας, που πολλές φορές όχι μόνο εφαρμόζουν τέτοιες επικίνδυνες τεχνικές αλλά ενημερώνουν και τους απλούς πολίτες ότι αυτή είναι η σωστή αρχική αντιμετώπιση κάθε κατάρρευσης. Δυστυχώς, το έλλειμμα εκπαίδευσης που υπάρχει γενικότερα στο κομμάτι των πρώτων βοηθειών, ακόμη και στους επαγγελματίες υγείας, είναι τεράστιο. Απλά, θα πρέπει να φροντίσουν, πριν βγούνε να ενημερώσουν τους απλούς πολίτες για τόσο σοβαρά θέματα υγείας, να ενημερωθούν – εκπαιδευτούν οι ίδιοι στα σύγχρονα πρωτόκολλα. Στο διαδίκτυο δυστυχώς κυκλοφορούν πολλά σχετικά videos όπου επαγγελματίες υγείας εξηγούν πώς ακριβώς εφαρμόζονται όλες αυτές οι λανθασμένες δεξιότητες.
Το ίδιο συμβαίνει και στα ΜΜΕ, όπου έχουμε δει, ακόμη και σε κεντρικά δελτία ειδήσεων, να προβάλλεται «το γύρισμα της γλώσσας» και ο «ήρωας» που άνοιξε διά της βίας το στόμα και έσωσε τη ζωή του παθόντος. Θα πρέπει και οι δημοσιογράφοι όταν ενημερώνουν για τόσο σημαντικά θέματα, όπως η διαχείριση ενός ατόμου που έχει χάσει τις αισθήσεις του, να είναι πιο προσεκτικοί και μην αναπαράγουν αβασάνιστα αυτήν τη λανθασμένη και επικίνδυνη πρακτική ηρωοποιώντας μάλιστα αυτούς που την εφαρμόζουν. Κατά τη γνώμη μου, ο ρόλος των ΜΜΕ είναι καταλυτικός σε αυτό το θέμα και θα πρέπει από δω και πέρα να βοηθήσουν στην προσπάθεια της σωστής ενημέρωσης – καθοδήγησης του κόσμου.
(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ser-Free, τ.58)
