Επιβλητικό, αρχοντικό, μεγαλόπρεπο, το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας είναι από τα πιο χαρακτηριστικά των Σερρών, τόσο για το σημείο στο οποίο βρίσκεται όσο και για τα αρχιτεκτονικά του στοιχεία.
Η καθηγήτρια του ΔΙΠΑΕ Λίλα Θεοδωρίδου κάνει μια μικρή ιστορική αναδρομή στον καιρό που χτίστηκε, παρουσιάζει ενδιαφέροντα trivia, αναλύει τα αρχιτεκτονικά του χαρακτηριστικά και εντέλει εξηγεί τους λόγους που η Εθνική μας Τράπεζα είναι πολλά περισσότερα από ένα ωραίο κτίριο.
Επιμέλεια: Χρυσάνθη Ιακώβου
Για ποιον λόγο είναι τόσο ξεχωριστό το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας Σερρών;
Να μια ωραία ερώτηση που έκανα και εγώ στον εαυτό μου δεκαπέντε χρόνια πριν. Αν και ανεβοκατέβαινα σαράντα σχεδόν χρόνια την Οδό Κύπρου, το έβλεπα ως απομεινάρι ενός στιλ που δεν είχε να πει τίποτε σε εμάς τους νεότερους (τότε). Το θεωρούσα πολύ επιβλητικό, έως καταπιεστικό. Άρχισε να με γοητεύει σιγά σιγά, όταν πρόσεξα τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά: το artificiel επίχρισμα με τις σκοτίες, τα κιονόκρανα, την ποικιλία στις όψεις του, τη μαρμαροτεχνία, τις σιδεριές της περίφραξης!
Πότε και γιατί κτίστηκε στη συγκεκριμένη θέση;
Κτίστηκε το διάστημα 1925-1927 μετά τον επανασχεδιασμό του ρυμοτομικού σχεδίου της πυρικαύστου σε οικόπεδο που προορίζονταν για Δημαρχείο και το οποίο αγόρασε η Τράπεζα από την Κτηματική Ομάδα σε δημοπρασία το 1924. Ταίριαζε απόλυτα στους σκοπούς της Τράπεζας, που ήταν να σημανθεί με ένα επιβλητικό ιδιόκτητο μέγαρο η παρουσία της στην καρδιά της αναγεννώμενης πόλης. Ήταν ένα ευρύτερο πρόγραμμα ανοικοδόμησης που κόσμησε πολλές πόλεις του βορειοελλαδικού χώρου με καλοφτιαγμένες κατασκευές που διατηρούνται μέχρι τις μέρες μας. Το υποκατάστημα Σερρών είναι το πρώτο χρονικά στη σειρά και επιπλέον είναι από τα μεγαλύτερα!
Ποια ήταν η ομάδα που το σχεδίασε και το κατασκεύασε;
Άλλη μια καλή ερώτηση. Το συγκεκριμένο κτίριο είναι προϊόν της Τεχνικής Υπηρεσίας της Ε.Τ.Ε που εκείνη την εποχή είχε επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Νικόλαο Ζουμπουλίδη. Την επί τόπου επίβλεψη ανέλαβε ο αρχιτέκτων Ξενοφάνης Αιγίδης και τη στατική μελέτη ο πολιτικός μηχανικός Ιωάννης Ισηγόνης. Ο Αιγίδης μάλιστα μετά τη διαμονή του στις Σέρρες παντρεύτηκε μια νεαρή Σερραία! Ήταν το πρώτο έργο της Τεχνικής Υπηρεσίας στη Μακεδονία. Ακολούθησαν τα υποκαταστήματα Δράμας και Ξάνθης στο ίδιο διακριτό στιλ, που η ίδια η Τράπεζα το ονόμαζε «ελληνικό-αρχαϊκό» και εμείς σήμερα «ύστερο ή όψιμο κλασικισμό ή πρώιμο μοντερνισμό». Μια αρχιτεκτονική χειρονομία που τόνιζε ταυτόχρονα την οικονομική δύναμη, το κύρος, τη φερεγγυότητα, αλλά και την ελληνικότητα του Ιδρύματος. Ως τυπολογία χαρακτηρίζονταν από μια μεγάλη ψηλοτάβανη αίθουσα συναλλαγών, μεσοπάτωμα και κατοικία του διευθυντή στον όροφο. Σε αυτήν την πολυτελή κατοικία φιλοξενήθηκαν πολλοί επιφανείς επισκέπτες της πόλης, μεταξύ των οποίων και ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1930. Σήμερα έχει μετατραπεί και αυτή σε χώρο συναλλαγών.
Ποια είναι τα γενικά αρχιτεκτονικά του χαρακτηριστικά;
Οι ογκώδεις και πανύψηλοι πεσσοί του προπύλου με τα περίτεχνα κιονόκρανα και την αετωματική επιστέγαση συνιστούν το κυρίαρχο στοιχείο της πρόσοψης. Είναι ένα πανταχόθεν ελεύθερο κτίριο (για λόγους ασφαλείας) με τέσσερις διαφορετικές όψεις. Στην πλαγία δεξιά όψη ο άξονας συμμετρίας τονίζεται με τρία στενά υψίκορμα ανοίγματα, ενώ στην πλαγία αριστερή κυριαρχεί η επιβλητική είσοδος που οδηγούσε κάποτε στην κατοικία του διευθυντή στον όροφο. Η τέταρτη όψη εντυπωσιάζει με τη loggia (το βαθύ κλειστό εξώστη) με τους δύο κίονες στον τελευταίο όροφο, που αντιστοιχούσε κάποτε στην τραπεζαρία της κατοικίας.
Ποια είναι η σημερινή του θέση στην εικονογραφία της πόλης;
Είναι κτίριο με φωτογένεια, σημείο έμπνευσης για ζωγράφους και φωτογράφους. Αναφέρεται σε ιστορικά, αλλά και σε λογοτεχνικά κείμενα. Δημοφιλές σημείο συνάντησης, «θα βρεθούμε στην Εθνική» συνηθίζουμε να λέμε. Θεωρώ τον τεχνητό φωτισμό του πολύ έντονο, πολύ ανταγωνιστικό στο κτίριο. Ίσως θα έπρεπε να είναι πιο χαμηλόφωνος. Πρόσθετες κατασκευές, όπως το στέγαστρο της στάσης, θα πρέπει να απομακρυνθούν. Όπως και να ’χει, αποτελεί αναμφίβολα ένα τοπόσημο, γιατί συνδυαστικά κέλυφος και περιεχόμενο εμπεριέχουν το μήνυμα του εξελληνισμού της πόλης των Σερρών και της αναγέννησής της κατά το μεσοπόλεμο!
Πηγή εικόνων: Ιστορικό Αρχείο ΕΤΕ και ΦΩΤΟ ΚΛΙΚ
(Δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ser-Free, τ.60)
