Του Παναγιώτη Σαββίδη
Μπορεί να φαντάζει αδιάφορο στον χάρτη και στους διερχόμενους οδηγούς του Κάθετου Άξονα Θεσσαλονίκη-Προμαχώνα της Εγνατίας Οδού, ωστόσο εάν βρεθείτε στις Σέρρες αφιερώστε λίγο από το χρόνο σας για να βρεθείτε στο μικρό χωριό Θερμοπηγή -5 χλμ περίπου Β.Δ. του Σιδηροκάστρου- και να γνωρίσετε το αγκυλοθηρίο. Ένα μεγαλόσωμο προϊστορικό ζώο, κάτι ανάμεσα σε άλογο και ρινόκερο, που έζησε στην περιοχή πριν από 7 εκ. χρόνια.
Η Θερμοπηγή είναι ένα μικρό χωριό 80 περίπου κατοίκων, επάνω ακριβώς από την παλιά Ε.Ο. Σερρών-Προμαχώνα, που ανήκει διοικητικά στο κοντινό Σιδηρόκαστρο, έδρα του δήμου Σιντικής που καλύπτει το βόρειο τμήμα των Σερρών.
Σήμερα η όψη της περιοχής, με τα μεγάλα αιολικά πάρκα να δεσπόζουν στις Ν.Δ. κορυφές της οροσειράς του Αγκίστρου, δεν θυμίζουν σε τίποτα την εικόνα γύρω από την Θερμοπηγή πριν από 7 εκ. χρόνια. Τότε που ο τόπος ήταν μια τεράστια σαβάνα όπου έβοσκαν ελεύθερα αγκυλοθήρια, μαστόδοντες (πρόγονοι των ελεφάντων), καμηλοπαρδάλεις, ιππάρια, γαζέλες και αγριόχοιροι ανάμεσα σε μαχαιρόδοντες (θύμιζαν τίγρεις), ρινόκερους και άλλα επικίνδυνα ζώα. Το τοπίο φαίνεται να ήταν ανοικτό τύπου σαβάνας που διακόπτονταν από δάση, ενώ το κλίμα ήταν θερμότερο και υγρότερο του σημερινού.
Πώς το χωριό έγινε θέμα στο National Geographic
Τα ευρήματα που έχει φέρει στο φως τα τελευταία χρόνια η ομάδα της καθηγήτριας του τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, Ευαγγελίας Τσουκαλά, δικαιολογούν απόλυτα τον χαρακτηρισμό μικρή παλαιοντολογική «Μέκκα» -για τη Θερμοπηγή- η οποία αποτελεί πλέον σημείο αναφοράς στην επιστημονική έρευνα.
Κορυφαίο εύρημα αποτελεί το μοναδικό παγκοσμίως διατηρημένο κρανίο αγκυλοθηρίου (Ancylotherium pentelicum) που βρέθηκε στην περιοχή. Ένα ζώο που η όψη του θύμιζε κάτι μεταξύ ρινόκερου και αλόγου και έζησε πριν από 7 εκ. χρόνια. Σύμφωνα με την κυρία Τσουκαλά, πρόκειται για ένα «πραγματικό στολίδι, όχι μόνο για την Θερμοπηγή και τη χώρα μας, αλλά και για ολόκληρη την παγκόσμια παλαιοντολογική κοινότητα. Το κρανίο, έχει προσελκύσει ήδη το επιστημονικό ενδιαφέρον, και υπήρξε αναφορά γι’ αυτό και στο National Geographic.
Αγκυλοθηρία, προϊστορικοί ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις
Το αγκυλοθηρίο ήταν πραγματικά ένα επιβλητικό ζώο, με μικρό κρανίο συγκριτικά με το σώμα του. Το βάρος του έφτανε σχεδόν τα 500 κιλά ενώ τα περίπου δύο μέτρα ύψος στον ώμο, δικαιολογούν απόλυτα το συνθετικό «θηρίο» στην ονομασία του.
Ιδιαίτερο σκελετικό χαρακτηριστικό του αποτελούν οι χαρακτηριστικά γαμψές οπλές του στα πολύ μακριά εμπρόσθια, σε σχέση με τα κοντά οπίσθια άκρα. Με επιστημονικούς όρους πρόκειται για ένα «περισσοδάκτυλο» φυτοφάγο ζώο, έτρωγε καρπούς, φύλλα, βλαστούς και κλαδιά, και ανήκε στην ίδια τάξη των αλόγων και των ρινόκερων. Στον ελληνικό χώρο, ίχνη αγκυλοθηρίου βρέθηκαν για πρώτη φορά στο Πικέρμι Αττικής (Ancylotherium pentelicum). Το ζώο ήταν ενδημικό στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αφρική. Ενημερωτικά μια συνολική παρουσίαση του αγκυλοθηρίου παρουσιάζει η ενδιαφέρουσα σειρά ντοκιμαντέρ «Ακολουθώντας τα προϊστορικά ζώα» (Walking with Beasts) του BBC.
Η παλαιοντολογική έρευνα απέδειξε πως στην περιοχή της Θερμοπηγής ζούσαν πάνω από είκοσι διαφορετικά είδη ζώων, όπως ιππάρια (κοντόσωμα άλογα με τρία δάκτυλα στα πόδια τους σε αντίθεση με τα σημερινά που είναι ψηλότερα και με ένα δάκτυλο στο πόδι), τέσσερα είδη καμηλοπαρδάλεων, ρινόκεροι, δύο είδη μαστoδόντων (προϊστορικοί ελέφαντες), περισσότερα από επτά είδη βοοειδών, (γαζέλες, αντιλόπες), ύαινες, μαχαιρόδοντες, μικρά αιλουροειδή κ.ά.
Η ηλικία της πανίδας αυτής είναι 7.000.000 χρόνια πριν από σήμερα και τα όσα έχουν έρθει έως σήμερα στο φως θεωρούνται από τις σημαντικότερες παλαιοντολογικές ανακαλύψεις στην περιοχή της Μακεδονίας, λόγω της ποικιλίας πανίδας και της αφθονίας απολιθωμένων οστών.
«Ψυχή» των σημαντικών ανακαλύψεων που έχουν έρθει στο φως στη Θερμοπηγή είναι η καθηγήτρια του τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Ευαγγελία Τσουκαλά, η οποία διέθεσε στην περιοχή μεγάλο μέρος του ερευνητικού της έργου. Όλα ξεκίνησαν το 1998 όταν ένας κάτοικος του χωριού τής παρέδωσε οστά απολιθωμένων ζώων που είχε ανακαλύψει τυχαία στη θέση «Πεύκα» βόρεια της Θερμοπηγής. Η πρώτη αυτοψία πραγματοποιήθηκε την ίδια χρονιά και το 1999 ξεκίνησαν οι συστηματικές ανασκαφές που συνεχίζονται έως τις μέρες μας. Από το 2011, στις έρευνες συμμετέχουν και φοιτητές του Ινστιτούτο Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης, στο πλαίσιο συνεργασίας με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Πώς, όμως, προέκυψαν τα απολιθώματα των ζώων αυτών; Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αφού έχασαν ομαδικά τη ζωή τους, ίσως από πλημμύρα, τα άψυχα σώματα -με την ενέργεια του νερού- συγκεντρώθηκαν σε μία θέση, όπου με κατάλληλες συνθήκες ιζηματογένεσης μετατράπηκαν σε απολιθώματα με αποτέλεσμα να διατηρηθούν μέχρι σήμερα ως σημαντικά αρχεία και μάρτυρες της προϊστορίας του τόπου.
Η πολυετής έρευνα έφερε στην επιφάνεια σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα, που ξεπερνούν τα 5.000 δείγματα. Τα σημαντικότερα αυτά, όπως βέβαια και η κεφαλή του αγκυλοθηρίου, εκτίθενται στο μικρό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο του χωριού και λειτουργεί ο δήμος Σιντικής υπό την εποπτεία της κυρίας Τσουκαλά.
Στους χώρους του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας επίσης, εκτίθενται διάφορες συλλογές απολιθωμένων ασπόνδυλων ζώων, ψαριών, φυτών, ορυκτών από τη γύρω περιοχή. Εάν βρεθείτε στην περιοχή, θα πρέπει σίγουρα να το επισκεφθείτε, αφού πρώτα συνεννοηθείτε με τον υπεύθυνο υπάλληλο (Τηλ.: 2323081106).
Στην «καρδιά» του γεωθερμικού πεδίου
Η Θερμοπηγή βρίσκεται στην «καρδιά» του πλούσιου γεωθερμικού πεδίου της περιοχής, το οποίο, αν και θεωρείται από τα σημαντικότερα στον ελλαδικό χώρο, παραμένει σχεδόν ανεκμετάλλευτο. Η μέγιστη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί από τις έρευνες του Ι.Γ.Μ.Ε. είναι 75 °C. Το μικρό λουτρό κοντά στο γήπεδο του χωριού, με ζεστό θειούχο νερό, δεν λειτουργεί εδώ και χρόνια. Βόρεια του χωριού, κοντά στη θέση «Πεύκα» υπάρχει πηγή με θειούχο ζεστό νερό. Πολύ κοντά βρίσκονται και οι Ιαματικές Πηγές Σιδηροκάστρου, με τη θερμοκρασία του νερού τους να αγγίζει ακόμη και τους 41 °C.
Στην περιοχή παράγεται και η φημισμένη σπιρουλίνα, η υπερ-τροφή που προτιμούν οι αστροναύτες. Το πλούσιο γεωθερμικό πεδίο, ευνοεί ιδιαίτερα την καλλιέργεια του γαλαζοπράσινου φυκιού, που αποτελεί μια πλήρη μορφή πρωτεΐνης με όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Η σπιρουλίνα, ανά γραμμάριο, αποτελεί μία από τις πιο πλούσιες διατροφικά τροφές στον κόσμο, έχοντας μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Β, C, D, E και σίδηρο. Είναι χαρακτηριστικό ότι μια πολύ μικρή ποσότητα σπιρουλίνας μπορεί να καλύψει ένα μεγάλο ποσοστό των ημερήσιων διατροφικών μας αναγκών.
Μέσα από την Θερμοπηγή, διέρχεται ευρωπαϊκό μονοπάτι μεγάλων αποστάσεων Ε6 ενώ σε λόφο βόρεια του χωριού έχουν έρθει στο φως ίχνη λιθόκτιστων τοίχων ρωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών χρόνων, καθώς και νεκροταφείο με κιβωτιόσχημους τάφους που δυστυχώς έχουν λεηλατηθεί. Πάντως ψηλότερα έχουν διασωθεί και αναδειχθεί ερείπια ρωμαϊκής αγροικίας, που ήρθαν στο φως στη διάρκεια εργασιών διάνοιξης δρόμου.
Ολόκληρη η περιοχή είναι γεμάτη με αμυντικά έργα, της εποχής του Β΄ Π.Π. αλλά και του «Ψυχρού Πολέμου» που ακολούθησε (θέσεις πυροβολικού, όλμων, στέγαστρα διμοιριών κ.α.). Στην κορυφή «Τσούκα» Β.Δ. του χωριού, που σήμερα δεσπόζει επιβλητική τεράστια ανεμογεννήτρια, υπήρξε σφοδρό θέρετρο συγκρούσεων το 1941 κατά τη γερμανική επίθεση στην Ελλάδα και τη «Μάχη των Οχυρών».
Επίσης Β.Δ. της Θερμοπηγής, βρίσκεται το παλαιό μοναστήρι της Αγίας Βαρβάρας, με πανοραμική θέα προς την σερραϊκή ενδοχώρα. Το αγίασμα, ζεστό νερό, αναβλύζει μέσα από τον βράχο.
Η Θερμοπηγή απέχει 599 χλμ (6 ω 15 λεπτ.) από την Αθήνα και 99 χλμ (1 ω 15 λεπτ.) από την Θεσσαλονίκη. Για τη διαμονή σας, σε ολόκληρη την περιοχή, λειτουργούν μικρά ξενοδοχεία και ζεστοί ξενώνες.
Πληροφορίες
www.sintiki.gov.gr
www.palmouseio-sintikis.gr
Αναδημοσίευση απο το travel.gr
