Μικρό χωριό με πλούσια ιστορία και με «μυστικά» που εκπλήσσουν ευχάριστα τον επισκέπτη. Μπορεί να μην δείτε τρένα να περνούν από τον Σταθμό Αγγίστας, στο Ν.Α άκρο των Σερρών, αλλά θα έχετε την ευκαιρία να μπείτε στο εσωτερικό ενός μακεδονικού τάφου του 3ου αιώνα πΧ και να διασχίσετε την πέτρινη τοξωτή γέφυρα του Αγγίτη, που πάνω της πολέμησε τους Τούρκος -λίγα χρόνια πριν από την Επανάσταση του 1821- ο θρυλικός αρματολός Νικοτσάρας.
Ο Σταθμός Αγγίστας είναι ένα μικρό χωριό 150 κατοίκων χτισμένο στο τέλος του γραφικού φαραγγιού του Αγγίτη, που πολλοί αποκαλούν και Grand Canyon της Μακεδονίας, εκεί που σμίγουν τα όρια των νομών Σερρών, Δράμας και Καβάλας στην Ανατολική Μακεδονία.
Τα τρένα δεν σφυρίζουν στον πάλαι ποτέ «κόμβο»
Το χωριό οφείλει την ονομασία του στον μικρό σιδηροδρομικό σταθμό, που λειτουργούσε έως τις αρχές της δεκαετίας του 1930 και ήταν ο βασικός λόγος ευμάρειας της τοπικής κοινωνίας. Καπνά και άλλα αγροτικά προϊόντα της περιοχής, διακινούνταν μέσω του σταθμού της Αγγίστας και με τον σιδηρόδρομο έφταναν στις μεγάλες αγορές της εποχής.
Ο σταθμός κατασκευάστηκε, σε γαλλικά σχέδια, την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, τότε που η παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία επιχειρούσε τον εκσυγχρονισμό της με τη σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης-Κωνσταντινούπολης. Το 1933 οι καταστροφικές πλημμύρες του Αγγίτη, παραπόταμου του Στρυμόνα, οδήγησαν στη μετατόπιση της γραμμής και του σταθμού, βορειότερα και στο κοντινό χωριό Λευκοθέα.
Σήμερα ο παλιός σταθμός, αν και μισοερειπωμένος και ξεχασμένος, εξακολουθεί να παραμένει ένα μικρό αρχιτεκτονικό στολίδι και να μεταφέρει τον επισκέπτη πίσω στο χρόνο. Βλέποντάς τον θαρρεί πως θα εμφανιστούν μπροστά του και πάνω στην χορταριασμένη αποβάθρα κύριοι με μεσάτα σακάκια και ψάθινα καπέλα και κυρίες με μακριά φορέματα, εποχής μεσοπολέμου, περιμένοντας την άφιξη του «καρβουνιάρη» για Σέρρες ή Θεσσαλονίκη.
Ο σταθμός του τρένου με την παρακείμενη αποθήκη εμπορευμάτων, που χρησιμοποιείται από τον τοπικό Πολιτιστικό Σύλλογο, και το ψηλό υδραγωγείο που τροφοδοτούσε με νερό τις δεξαμενές των ατμομηχανών, αποτελούν κομμάτι της βιομηχανικής ιστορίας του τόπου, που θα πρέπει να προφυλαχθεί και αναδειχθεί.
Ακριβώς απέναντι από τον παλιό σταθμό, βρίσκεται -επίσης μισοερειπωμένο- το «Διοικητήριο». Ένα μεγάλο τριώροφο κτίριο του μεσοπολέμου, που στέγαζε τις δημόσιες υπηρεσίες την εποχή που το χωριό ήταν κόμβος και σημείο αναφοράς.
Πληροφοριακά οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού είναι απόγονοι προσφύγων από τον Πόντο, που εγκαταστάθηκαν εκεί μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το 1928 ο πληθυσμός άγγιζε τους 627 κατοίκους. Σήμερα δεν ξεπερνούν τους 100.
Μέσα σ’ έναν μακεδονικό τάφο του 3ου αιώνα π.Χ.
Αν τα μισοερειπωμένα πρώην δημόσια κτίρια του Σταθμού Αγγίστας προκαλούν μελαγχολία και νοσταλγία στον επισκέπτη, τότε το -καλά κρυμμένο- μυστικό που κρύβει ο πευκόφυτος λόφος που δεσπόζει του χωριού, θα του προκαλέσουν ενθουσιασμό. Δεν είναι εξάλλου μικρή υπόθεση να μπορεί να μπει σ’ έναν αρχαίο ταφικό τύμβο και να θαυμάσει από κοντά το μεγαλείο της τεχνοτροπίας του και της ομορφιάς του.
Οι αρχαιολόγοι εικάζουν πως στην περιοχή του Σταθμού Αγγίστας με τους πολλούς γήλοφους, στον ίσκιο του μυθικού Παγγαίου και κοντά στην αρχαία Αμφίπολη, απλώνεται μια μεγάλη νεκρόπολη των αρχαίων χρόνων. Ωστόσο μόνο η αρχαιολογική έρευνα και σκαπάνη στο μέλλον θα μπορούσε ν’ αποδείξει το μέγεθος και τη σημασία της.
Ο ταφικός τύμβος στην κορυφή του πευκόφυτου λόφου, έχει ναόσχημη πρόσοψη και αποτελείται από τον προθάλαμο και τον κυρίως ταφικό θάλαμο, μέσα στον οποίον υπάρχει η μαρμάρινη νεκρική κλίνη με έντονα διακοσμητικά στοιχεία πάνω της, όπως μαρτυρούν τα χρώματα που έχουν διασωθεί.
Πρόκειται ουσιαστικά για το μοναδικό μνημείο αυτού του είδους στις Σέρρες, το οποίο είναι επισκέψιμο άμεσα για το κοινό. Θα σας «ανοίξει» και θα σας ενημερώσει για την ιστορία του η κυρία Ελένη Διονυσίδου, δραστήρια πρόεδρος του τοπικού Πολιτιστικού Συλλόγου, που με τον σύζυγό της Παναγιώτη Παπαδόπουλο επέστρεψαν μόνιμα στο μικρό χωριό, βάζοντας στόχο να το βάλουν στον τουριστικό χάρτη της περιοχής.
Στο φως έχει έρθει ακόμη ένας μακεδονικός τάφος (3ος αιώνας πΧ) μέσα στο χωριό, που όμως -σύμφωνα με τους ντόπιους- μέρος του καταστράφηκε την περίοδο του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου χωρίς να γίνει κάποια σοβαρή προσπάθεια αποκατάστασης στη συνέχεια. Παρόλα αυτά, θα σας εντυπωσιάσει μια και στο εσωτερικό του διασώζεται ακόμη η μαρμάρινη νεκρική κλίνη.
Το γεφύρι του Νικοτσάρα
Βόρεια του χωριού διέρχεται ο ποταμός Αγγίτης, παραπόταμος του Στρυμόνα, λίγο μετά την έξοδό του από το επιβλητικό φαράγγι, που εκτείνεται σε μήκος 15 χλμ και ξεκινάει από το χωριό Συμβολή και καταλήγει στον Σταθμό Άγγιστας.
Ενημερωτικά, το φαράγγι δημιουργήθηκε πριν από 1.000.000 χρόνια από βίαιες γεωλογικές ανακατατάξεις με τις οποίες χωρίστηκε η γη στα δύο, αφήνοντας να περάσουν στη θάλασσα τα νερά μιας μεγάλης λίμνης που τότε σκέπαζε τη Δράμα. Κατά την πορεία του στο χρόνο, το φαράγγι δημιούργησε πολλές σπηλιές, καμάρες και ανοίγματα με πλούσια φυσική ομορφιά.
Το φαράγγι, που διέρχεται νότια του φημισμένου σπηλαίου της Αλιστράτης, είναι γνωστό και ως «Στενά Πέτρας» και «Διώρυγα». Σύμφωνα με τη μυθολογία, εδώ βρισκόταν η πύλη του Άδη απ’ όπου ο Πλούτωνας πέρασε την Περσεφόνη στον δικό του κόσμο.
Επί του ποταμού Αγγίτη, Ν.Α. του χωριού, διασώζεται παραδοσιακή πέτρινη γέφυρα, μέσα σ΄ πανέμορφο καταπράσινο περιβάλλον. Το μήκος της γέφυρας αγγίζει τα 59 μ. και το πλάτος τα 4,5 μ. Αποτελείται από τέσσερα οξυκόρυφα τόξα με προσανατολισμό από βορρά προς νότο και είναι χτισμένο με πελεκητούς πωρόλιθους συνδεδεμένους με ισχυρό ασβεστοκονίαμα.
Πιθανολογείται ότι η γέφυρα κατασκευάστηκε στην αρχαιότητα ενώ η τελευταία φάση της χρονολογείται από την πρώιμη Οθωμανική περίοδο. Επάνω στα βάθρα υπήρχε ανακλινόμενο ξύλινο τμήμα που στηριζόταν με αλυσίδες και μπορούσε να ανεβαίνει και να κατεβαίνει. Οι Οθωμανοί κατά τη διάρκεια της νύχτας αλλά και σε περιόδους πολέμου σήκωναν το ανακλινόμενο ξύλινο τμήμα, καθιστώντας αδύνατη τη διέλευση του ποταμού.
Μάλιστα το 1807 ο φημισμένος αρματολός Νικοτσάρας έδωσε μεγάλη μάχη προκειμένου να εξολοθρεύσει με τα παλικάρια του την οθωμανική φρουρά της γέφυρας, κόβοντας την αλυσίδα και καταφέρνοντας να περάσουν στην απέναντι πλευρά του ποταμού και να διαφύγουν στην ενδοχώρα.
Από Μάϊο έως τέλη Σεπτεμβρίου δίπλα από την πέτρινη γέφυρα, και μέσα σ΄ ένα ειδυλλιακό καταπράσινο περιβάλλον, λειτουργεί αναψυκτήριο για χαλάρωση αλλά και διασκέδαση, αφού πολλοί -όταν το θερμόμετρο χτυπάει «κόκκινο»- τολμούν ένα δροσιστικό μπάνιο στα καθαρά νερά του Αγγίτη. Το σημείο είναι ιδανικό για πεζοπορία δίπλα στο ποτάμι ή προς το φαράγγι.
Στο χωριό θα βρείτε επιχειρήσεις για φαγητό και καφέ, ενώ ξενοδοχεία και ξενώνες στα κοντινά χωριά χωριό Συμβολή, Κορμίστα, Ροδολίβος, στις Σέρρες και στη Δράμα. Ο Σταθμός Αγγίστας απέχει 120 χλμ από Θεσσαλονίκη, 39 χλμ από Σέρρες, 31 χλμ από Δράμα και 48 χλμ από Καβάλα.
Αν βρεθείτε στον Σταθμό Αγγίστας μη διστάσετε να τηλεφωνήσετε στην πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελένη Διονυσίδου, που με το χαμόγελο στα χείλη και μ’ άκρως θετική ενέργεια, θα σας βοηθήσει ν’ αποκαλύψετε τα «μυστικά» ενός χωριού που μπορεί πλέον να μην είναι κόμβος, αλλά σίγουρα δεν περνάει απαρατήρητο στον επισκέπτη.
* Το κείμενο είναι του Παναγιώτη Σαββίδη, οι φωτογραφίες του Agkistro Action. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο travel.gr (https://www.travel.gr/experiences/stathmos-aggistas-ena-chorio-150-katoikon/)
