Τα παιδιά εκφράζουν τον θυμό τους μέσα από ένα ευρύ φάσμα ενεργειών και συμπεριφορών με κάποιες από αυτές να είναι περισσότερο εμφανείς από ό,τι άλλες.
Μπορεί κανείς να παρατηρήσει κάποια παιδιά να παίζουν πολύ βίαια με τα κουκλάκια τους ή τα αρκουδάκια τους. Να τα ζουλούν, να τα χτυπούν στο πάτωμα. Να ουρλιάζουν και να φωνάζουν έντονα, όταν αισθάνονται θυμωμένα, ή να αποσύρονται και να είναι σκυθρωπά. Τα παιδιά που έχουν μια τάση προς μια έμμεση έκφραση θυμού χρησιμοποιούν παθητικά επιθετικές στρατηγικές προκειμένου να επικοινωνήσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
Τι είναι όμως η παθητική επιθετικότητα;
Η παθητική επιθετικότητα είναι ένας σκόπιμος και επικαλυμμένος τρόπος έκφρασης συγκεκαλυμμένων συναισθημάτων θυμού και περιλαμβάνει μια ποικιλία συμπεριφορών που εκδηλώνονται προκειμένου το άτομο να εκδικηθεί ένα άλλο πρόσωπο, χωρίς το εν λόγω πρόσωπο να αναγνωρίσει τον θυμό που κρύβεται από πίσω. Οι γονείς είναι πιθανό να αναγνωρίσουν κάποιες από αυτές τις παθητικά επιθετικές φράσεις στο λεξιλόγιο του παιδιού τους κατά τη λεκτική έκφραση του θυμού του.
Η αναβλητικότητα, η παράταση και η στασιμότητα είναι τρεις από τις πιο συνήθεις παθητικά επιθετικές τακτικές. Όταν ένα παιδί συμφωνεί προφορικά με αυτό το οποίο του ζητείται, αλλά μέσω της συμπεριφοράς του καθυστερεί την ολοκλήρωσή του, η προσωρινή συμμόρφωση του απογοητεύει και προκαλεί δυσφορία στους ενήλικες.
Κάποιες φράσεις που είναι χαρακτηριστικές του παραπάνω θέματος περιλαμβάνουν: «Θα το κάνω μετά από αυτό που βλέπω / Δεν σε άκουσα ή δεν το άκουσα / Απλά θέλεις τα πάντα να είναι τέλεια / Έρχομαι σε ένα λεπτό / Θα το κάνω μετά το σχολείο / Θα το κάνω, αλλά πρώτα θέλω να φάω».
Όταν ένα παιδί είναι θυμωμένο με έναν ενήλικα ή ενοχλημένο από κάτι που του ζητήθηκε, μια τυπική παθητικά επιθετική στρατηγική είναι να προσποιηθεί ή ότι δεν το άκουσε ή ότι δεν το είδε ή ότι το ξέχασε και ως αποτέλεσμα να μην μπορέσει να ανταποκριθεί σε αυτό. Οι περισσότερες από αυτές είναι αρκετά γνώριμες στους περισσότερους γονείς.
Έτσι λοιπόν μερικές χαρακτηριστικές φράσεις συχνά περιλαμβάνουν: «Δεν μπορούσα να βρω το στυλό μου και για αυτό δεν τελείωσα την εργασία μου. / Ξέχασα ότι μου είπες να το κάνω. Ίσως θα πρέπει να μου αφήσεις ένα σημείωμα την επόμενη φορά. / Δεν σε άκουγα, δεν σε άκουσα. Τι μου είπες να κάνω πάλι».
Όταν η στασιμότητα, η αναβλητικότητα και το να το «ξεχνάει» δεν περνάνε πλέον ως δικαιολογίες, μερικά παιδιά επιλέγουν να εκφράσουν τον θυμό τους προς έναν ενήλικα με το να συμμορφώνονται και να απαντούν σε αυτό που τους ζητείται αλλά να το εκτελούν με έναν μη αποδεκτό τρόπο.
Σε περίπτωση που αφορά κάποια δουλειά ή βοήθεια στο σπίτι, την εκτελούν συνήθως κατά το ήμισυ. Μπορεί για παράδειγμα να πουν: «Συμμάζεψα τα ρούχα μου, όπως μου ζήτησες, αλλά δεν ήξερα αν τα ήθελες διπλωμένα. / Προσπάθησα να φτιάξω το κρεβάτι μου, αλλά δεν μπόρεσα να διπλώσω την κουβέρτα και την άφησα. / Έκανα όλα τα μαθήματά μου. Δεν φταίω εγώ που δεν μπορείς να διαβάσεις το γράμματά μου».
Όταν ο ενήλικας αποδοκιμάσει το παιδί για την ποιότητα της εργασίας ή για τη δουλειά που εκτέλεσε, το παθητικά επιθετικό παιδί παίζει τον ρόλο του ως θύμα κάποιων απρόσιτων προτύπων, κάτι το οποίο δημιουργεί μια ακόμη μεγαλύτερη δυσφορία στον ενήλικα.
Σε περίπτωση που αναγνωρίσει κάποιος γονέας κάποιες από αυτές τις παθητικά επιθετικές φράσεις στο παιδί του, δεν υπάρχει λόγος να πανικοβληθεί. Αρκετοί άνθρωποι χρησιμοποιούν μια παθητικά επιθετική συμπεριφορά κάποιες φορές, ως έναν «κοινωνικά αποδεκτό» τρόπο για να αποφύγουν κάποια καθήκοντα ή να προκαλέσουν εκνευρισμό και δυσφορία σε άλλους. Οι γονείς οι οποίοι οι ίδιοι γίνονται παράδειγμα προς μίμηση για μια δυναμική έκφραση θυμού και εφαρμόζουν την άμεση επικοινωνία των συναισθημάτων μπορούν να διδάξουν στα παιδιά τους αποτελεσματικούς τρόπους για να εκφράζουν και τα ίδια τα συναισθήματά τους.
Έλλη Χατζηπαζαρλή-Καρπουχτσή
Ψυχολόγος-συγγραφέας
Εθνικής Αντίστασης 13, 5ος όροφος, Σέρρες
ΤΗΛ: 6946237221
Fb: Έλλη Χατζηπαζαρλή Καρπουχτσή – Ψυχολόγος/Συγγραφέας (facebook.com/ellihatzipazarli)
Site: www.elliehatzipazarli.gr
