Κάθε φορά που περνώ έξω από το κτίριο του Ορφέα στην οδό Ορφέως με πιάνει θλίψη και οργή. Όχι πολλά χρόνια πριν, ο Ορφέας στέγαζε το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών ή φιλοξενούσε παραστάσεις και δρώμενα, κόσμος μπαινόβγαινε και η φωτισμένη του πρόσοψη (που είναι πανομοιότυπη με την Όπερα της Βιέννης) πρόδιδε την ιστορική του αίγλη και την πολιτιστική του σημασία. Ένα κτίριο-σημείο αναφοράς που έχει συνδεθεί με βαθύ και ιδιαίτερο τρόπο με τη ζωή των Σερραίων: οι 40 something πηγαίναμε εκεί για θέατρο με το σχολείο, οι παλιότεροι το θυμούνται ως κινηματογράφο ή κέντρο διασκέδασης, ενώ αν διαβάσει κανείς τοπική ιστορία θα μάθει ότι σκοπός ίδρυσης του ομίλου ήταν να βοηθήσει στον Μακεδονικό Αγώνα. Για να μη μιλήσουμε για τις αθλητικές και μουσικές του δραστηριότητες.
Το κτίριο σήμερα –το ίδιο αυτό κτίριο που χτίστηκε με χρήματα Σερραίων και βοήθησε στην απελευθέρωση της πόλης και κινδύνεψε πολλές φορές να καταστραφεί– κοντεύει να καταρρεύσει και χρήζει άμεσης αναστύλωσης. Ο Όμιλος Ορφέας Σερρών έχει ξεκινήσει τους τελευταίους μήνες μια ιδιαίτερα δυναμική καμπάνια στα social media, κατά την οποία καλεί τους Σερραίους να βοηθήσουν να διασωθεί το κτίριο. Για τον λόγο αυτό συναντήθηκα ένα πρωινό με τον Κώστα Πασχαλίδη, πρόεδρο του ομίλου, και με ξενάγησε στο εσωτερικό του πάλαι ποτέ λαμπερού κτιρίου. Χωρίς ρεύμα, με σκοτεινή τη θεατρική του αίθουσα και με παραδομένους τους υπόλοιπους χώρους στη φθορά, η εικόνα του Ορφέα φώναζε σιωπηλά για την ανάγκη διάσωσής του. Ο Κώστας Πασχαλίδης δεν με ξενάγησε μόνο στο κτίριο, αλλά και στην ιστορία του ομίλου, στις σημερινές του δράσεις, στα πολλά τμήματα που διαθέτει αυτήν τη στιγμή και μοιράστηκε με το Ser-Free το όνειρο της διοίκησης να καταστεί ο Ορφέας το κέντρο πολιτισμού των Σερρών.
Της Χρυσάνθης Ιακώβου / Φωτογραφίες: Μιχάλης Κωνσταντινίδης
Πώς έφτασε το ιστορικό κτίριο του Ορφέα σε αυτήν τη θλιβερή κατάσταση;
Το κτίριο του Ορφέα –ένα κτίριο 120 ετών– έφτασε σε αυτήν την κατάσταση από τον Φεβρουάριο του 2024, όταν παραβιάστηκε και έγινε η κλοπή της τριφασικής παροχής. Οι παραβάτες πιάστηκαν –ο ένας από αυτούς έχει πλέον συγχωρεθεί– και η υπόθεση έκλεισε, με τον Ορφέα να μην μπορεί να λειτουργήσει. Βέβαια, ούτε πριν λειτουργούσε, αλλά τώρα οι ζημιές είναι πολύ μεγάλες, ειδικά η αποκατάσταση της ηλεκτρικής παροχής έχει ένα κόστος δυσβάστακτο, των 30.000 με 40.000 ευρώ.
Τι ενέργειες έχετε κάνει για την αναστύλωση του κτιρίου;
Ως διοικητικό συμβούλιο έχουμε πάρει την απόφαση να το συντηρήσουμε και θα θέλαμε σε αυτό να έχουμε και τη βοήθεια εθελοντών και χορηγών. Χάρη στον βουλευτή κ.Χατζηβασιλείου βρέθηκε μια μεγάλη χορηγία, η οποία θα μας παρέχει τα υλικά για τη στεγανοποίηση και φροντίδα του εξωτερικού χώρου. Έχουν βρεθεί επίσης και πολλοί εθελοντές, που προτίθενται να προσφέρουν εργασία, ώστε τουλάχιστον να είναι περιποιημένος ο εξωτερικός χώρος. Τρέξαμε τους τελευταίους μήνες αρκετές δράσεις που αφορούν το κτίριο, η μία από αυτές ήταν η εκστρατεία «Γίνε μέρος της ιστορίας», για όποιον θέλει να συνεισφέρει είτε με χρήματα είτε με εργασία. Όποιοι βοηθήσουν θα γίνουν πραγματικά μέρος της ιστορίας, γιατί θα συμβάλλουν ώστε να μην πέσει αυτό το ιστορικό κτίριο – τα παιδιά τους θα μπουν αύριο μεθαύριο σε ένα σπίτι πολιτισμού. Αίθουσες στην πόλη μας υπάρχουν πολλές, αίθουσες θεάτρου όμως όχι. Είναι το σήμα κατατεθέν του ομίλου, η ταυτότητά μας. Έχουμε πολλή διάθεση και είμαστε ανοιχτοί σε όποιον θέλει να βοηθήσει.
Έχουν ανταποκριθεί μέχρι στιγμής οι Σερραίοι στο κάλεσμα;
Από άποψη προσφοράς εθελοντικής εργασίας ναι. Από άποψη προσφοράς χρήματων όχι, έχουν δώσει ελάχιστοι ως τώρα.
Πείτε μου λίγα λόγια για την ιστορία του κτιρίου και του ομίλου.
Ο Ορφέας ξεκίνησε ως πολιτιστικός και αθλητικός όμιλος – αυτό βέβαια ήταν ένα πρόσχημα. Ο Ορφέας ήταν ουσιαστικά ένα προπύργιο για τον Μακεδονικό Αγώνα και την απελευθέρωση των Σερρών. Φημολογείται ότι στα θεμέλια του κτιρίου υπάρχουν ακόμα και τώρα όπλα θαμμένα. Σκεφτείτε ότι πριν από 120 χρόνια υπήρχαν άτομα σε αυτήν την πόλη που έβαλαν χρήματα και άφησαν ένα κτίριο για έναν σκοπό. Και τώρα, 120 χρόνια μετά, η ίδια πόλη δυσκολεύεται να το συντηρήσει.
Ποια ήταν η πορεία του ομίλου όλα αυτά τα χρόνια;
Ανθηρή. Πολλές επιτυχίες. Βγάλαμε έναν αθλητή βαλκανιονίκη, τον Μπεκιάρη – κάθε χρόνο μάλιστα έχουμε τα Μπεκιάρεια, τους αθλητικούς αγώνες στίβου. Οι χορωδίες κάνουν εμφανίσεις σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική και έχουν βραβευτεί. Σημαντικοί Σερραίοι έχουν περάσει από τις διοικήσεις του ομίλου – επίτιμος πρόεδρος ήταν ο εθνάρχης, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Εκείνα τα χρόνια αν ήθελες να δείξεις ότι «ήσουν κάπου», έπρεπε να είσαι γραμμένος στον Ορφέα. Ίσως μερικοί να νομίζουν σήμερα ότι ο Ορφέας είναι ένα κλειστό κλαμπ, αλλά αυτό δεν ισχύει.
Ως όμιλος, σε τι φάση βρίσκετε αυτήν τη στιγμή; Τι τμήματα διαθέτετε;
Έχουμε πολλά τμήματα: θεάτρου, φωτογραφίας, χορωδίας, χορού. Τώρα ξεκίνησε και η παιδική χορωδία, καθώς και το παλαιστικό τμήμα. Σε ό,τι αφορά το τμήμα θεάτρου, αυτήν τη στιγμή έχουμε τρεις σκηνοθέτες και έχουμε τη χαρά και την τιμή να έχουμε και τη βοήθεια του Χρήστου Μωραΐτη, ο οποίος θα είναι ο καλλιτεχνικός υπεύθυνος και σύμβουλος της διοίκησης για το θέατρο και –γιατί όχι;– και δάσκαλος. Σκοπεύουμε το 70-80% των εσόδων να πηγαίνουν για το κτίριο του Ορφέα. Αυτόν τον καιρό, επίσης, καλωσορίζουμε τους νέους φοιτητές που θα είναι στη φοιτητική ομάδα του Ορφέα – ένα ακόμα τμήμα! Τα παιδιά αυτά έρχονται εδώ, παίζουν και όταν φεύγουν έχουν στην καρδιά τους τον Ορφέα. Κάναμε πολλά καλέσματα το καλοκαίρι για τις θεατρικές ομάδες και η ανταπόκριση είναι πολύ μεγάλη. Εξίσου καλά πηγαίνει και το χορευτικό τμήμα, με χοροδιδάσκαλο τον Χρήστο Ζερβίδη, έχει γύρω στα 50-60 άτομα. Και φυσικά έχουμε στο τμήμα φωτογραφίας την πολύτιμη συνεργασία του Μιχάλη Κωνσταντινίδη, πολυβραβευμένος φωτογράφος – τα λόγια είναι περιττά για τον Μιχάλη.
Άλλες δράσεις εκτός από τα σταθερά σας τμήματα;
Μια δράση που κάνουμε εδώ 15 περίπου χρόνια είναι το «Μουσικοί από τα θρανία». Τα ωδεία των Σερρών στέλνουν τους καλύτερους μαθητές τους και μαζί με το Μουσικό Σχολείο Σερρών παρουσιάζουν τις δουλειές τους στον Ορφέα. Αυτό γίνεται κάθε Απρίλιο. Φέτος θα ξεκινήσουμε και το «Ηθοποιός από τα θρανία». Θα απευθύνεται σε δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια των Σερρών, αλλά και άλλων πόλεων.
Να διευκρινίσουμε ότι όλες αυτές οι δράσεις γίνονται στον Ορφέα της Περιστέρη Κωστοπούλου.
Ναι, όλες οι δράσεις γίνονται εκεί. Και όποιος θέλει να έρθει σε επαφή με εμάς, μπορεί να καλέσει στο 2321022700, σχεδόν 24 ώρες το 24ωρο. Τώρα κάνουμε και τηλεφωνικό κέντρο για να δεχόμαστε τις κλήσεις, να ηχογραφούνται, να υπάρχει αρχείο. Στον χώρο εκείνο έχουμε και ένα πολύ σημαντικό αρχείο, το οποίο πρόκειται να ψηφιοποιήσουμε.
Εκτός από την αποκατάσταση του κτιρίου, που είναι ένας από τους βασικούς σας στόχους αυτήν τη στιγμή, πώς φαντάζεστε το μέλλον του Ορφέα; Τι ονειρεύεστε;
Ο Ορφέας δεν είναι ένας απλός σύλλογος –χωρίς βέβαια να υποβιβάζω άλλους συλλόγους–, είναι ένα κέντρο πολιτισμού. Είναι ένα σωματείο με πολυσχιδή δράση. Το όραμα το δικό μου και της διοίκησης είναι να γίνει το κέντρο πολιτισμού στις Σέρρες. Όταν μιλάνε για πολιτισμό στις Σέρρες να αναφέρονται στον Ορφέα.
Το ΔΣ του Ορφέα Πρόεδρος: Δρ Κωνσταντίνος Σ. Πασχαλίδης / Αντιπρόεδρος: Σοφία Μερτζανίδου / Γραμματέας: Ιωάννης Δεσποτίδης / Ταμίας: Θεολόγος Μυρωνίδης / Έφορος Κτιρίων-Σκευών & Αθλητισμού: Μάκενατζης Κωνσταντίνος / Έφορος Θεάτρου: Μπαμπολίδου Χρυσούλα-Μαρία / Έφορος Χορωδίας: Βαρβάρα Κούτρα-Χαριτίδου / Έφορος Εκδηλώσεων: Λάμπρου Συρμούλα (Ματούλα) / Έφορος Χορευτικού: Τσοχαϊδου Ζαφείρω / Έφορος Κτιρίων και Σκευών: Ματθαίου Γεώργιος / Έφορος Δημοσίων Σχέσεων: Άγγελος Αγγελίδης
Σχετικά με την ιστορία του Ορφέα!
Ο Όμιλος Ορφέας έχει μια μακρά ιστορία, που συνδέεται άρρηκτα με τη ζωή της πόλης μας. Το ίδιο και το ιστορικό κτίριο του Ορφέα, το οποίο κινδύνεψε πολλές φορές με κατεδάφιση, άλλαξε χρήσεις εξυπηρετώντας τις ανάγκες της κάθε εποχής, ανακαινίστηκε άλλες τόσες και προσαρμόστηκε. Ιδού μερικά ενδιαφέρονται στοιχεία από την πορεία ενός ομίλου και ενός κτιρίου που ξεπερνά τα 100 χρόνια!
– Ο Όμιλος Ορφέας Σερρών ιδρύθηκε στην πόλη μας την 1 Αυγούστου του 1905 ως σωματείο μουσικο-γυμναστικό, αλλά κυρίως ως μυστική πολιτική και ένοπλη οργάνωση.
Στην περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα υπήρξε η ψυχή και το οπλοστάσιο της ελληνικής άμυνας στην περιοχή μας, ορμητήριο πρακτόρων, μαχητών, συνδέσμων και οδηγών, μετέφερε πολεμοφόδια, έκρυβε αντάρτες, εκτελούσε κατασκόπους και προδότες.
– Ιδρυτές ήταν οι: Κικόπουλος Γεώργιος, Κεχαγιάς Παναγιώτης, Κούλας Νάκης, Κεχαγιάς Κωνσταντίνος, Βλαχόπουλος Θωμάς, Δέλλιος (ή Φεσσάς) Χρήστος, Ματζουρίδης Δημήτριος, Νάσιουτζικ Γεώργιος, Ζιώγας Νικόλαος, Πετσίδης Μιχαήλ, Μανάβης Αναστάσιος και Λουκάς Εμμανουήλ.
– Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 1909. Τα σχέδια έγιναν από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Τζιοβάνη. Η πρόσοψη του κτιρίου είναι πανομοιότυπη με την πρόσοψη του πρώτου ορόφου της Όπερας της Βιέννης.
– Το 1913 που οι Βούλγαροι κομιτατζήδες έκαψαν την πόλη μας, θέλησαν να κάψουν και τον Ορφέα, ο οποίος όμως ευτυχώς γλίτωσε χάρη στις ενέργειες του Ισραηλίτου μεγαλοεπιχειρηματία Αζαρία, ο οποίος τους δωροδόκησε. Το κτίριο ωστόσο δεν γλίτωσε τη λεηλασία.
– Μετά την απελευθέρωση των Σερρών, η αίθουσα ενοικιάσθηκε στον εβραίο Αζαρία Οβαδιά και λειτούργησε ως κινηματογράφος με την επωνυμία GRAND CINEMA.
– Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το κτίριο λεηλατείται ξανά από τους Βουλγάρους. Μετά το 1918 και στην κατάσταση που ήταν χρησιμοποιήθηκε ως λοιμοκαθαρτήριο των πασχόντων Σερραίων από τον εξανθηματικό τύφο.
– Το 1924 το κτίριο επιτάχτηκε από τη Μεραρχία Σερρών και εγκαταστάθηκε σε αυτό ο 6ος λόχος του Συντάγματος.
– Το 1926 το κτίριο εκμισθώθηκε στον επιχειρηματία Αγ. Θεολόγη και λειτούργησε ως κινηματογράφος. Μετά δυο χρόνια εκμισθώθηκε σε άλλον επιχειρηματία με την ίδια λειτουργία.
– Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Βούλγαροι αποφασίζουν να κατεδαφίσουν τον Ορφέα, αλλά το κτίριο σώζεται και πάλι.
– Το 1950 ανακαινίζεται η αίθουσά του και το κτίριο ενοικιάζεται στον επιχειρηματία Βασίλειο Τσικούρα, γνωστό ως Τσέλιο, ο οποίος το λειτουργεί ως κέντρο διασκέδασης.
– Το 1975 έγινε ανακαίνιση της σκηνής για να καταστεί ακόμη πιο σύγχρονη.
– Μετά τη δημιουργία της νέας αίθουσας στην Περιστέρη Κωστοπούλου, ο Ορφέας στεγάζει το Κρατικό Θέατρο Ανατολικής Μακεδονίας.
– Όταν το 1984 διαλύθηκαν τα περιφερειακά αυτά θέατρα, ο Ορφέας στέγασε το ΔΗΠΕΘΕ, το οποίο προχώρησε σε διάφορες απαραίτητες εργασίες. Το ΔΗΠΕΘΕ λειτουργούσε εκεί, μέχρι που μεταφέρθηκε στο θέατρο Αστέρια.
– Για κάποιο διάστημα, μέχρι το 2019, η αίθουσα χρησιμοποιήθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης.
– Το 1994, το κτίριο χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο, εντασσόμενο στον Διαρκή Κατάλογο Κηρυγμένων Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων της Ελλάδος ως «άρρηκτα συνδεδεμένο με την κοινωνική και πολιτιστική ζωή της πόλης και τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής».
(Οι παραπάνω πληροφορίες προέρχονται από άρθρο του Νικολάου Χρ. Χρηστίδη, τέως προέδρου του Ορφέα).
(Δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ser-Free, τ.71, Οκτώβριος 2025)
