Μόλις κυκλοφόρησε ο δεύτερος προσωπικός δίσκος του Σερραίου μουσικού Λευτέρη Πασσιά «Γεια σου παρέα» και με αυτήν την αφορμή μιλήσαμε μαζί του για τις στιγμές της έμπνευσης και της σύνθεσης, για την αλληλεπίδραση ενός μουσικού με τον κόσμο και για το πώς είναι να είσαι καλλιτέχνης σε μια επαρχιακή πόλη.
Συνέντευξη: Χρυσάνθη Ιακώβου / Φωτογραφίες: Κατερίνα Κάργιου
Λευτέρη, μίλησε μου για τον δίσκο σου «Γεια σου παρέα» που κυκλοφόρησε πρόσφατα.
Είναι ο δεύτερος προσωπικός μου δίσκος, μεσολάβησαν το single «Φύλακας στις Αλυκές του Κόσμου» πέρυσι τον Νοέμβριο και ο προπομπός αυτού του δίσκου, το τραγούδι με τον Γιάννη Χαρούλη «Γεια σου παρέα». Αποτελείται από δέκα τραγούδια, σε δικούς μου στίχους και μουσική, εκτός από το «Όταν ο χρόνος δεν μετρά» που είναι σε στίχους της Φωτεινής Μωραΐτου. Έχω ένα ντουέτο με τον Γιάννη Χαρούλη, ένα τραγούδι που ερμηνεύει η Σαββέρια Μαργιολά, ένα ο Γιάννης Διονυσίου και ένα η Κατερίνα Κάργιου – τα υπόλοιπα τα τραγουδώ εγώ.
Η μουσική σου –είτε σε ό,τι αφορά τους δίσκους είτε τις συναυλίες– μου βγάζει όντως ένα παρεΐστικο κλίμα. Εσύ πώς το βιώνεις αυτό;
Ο τίτλος όντως δεν είναι τυχαίος. Αν δεις το εξώφυλλο, έχει κάποιες μορφές φωτεινές, αλλά και κάποιες σκοτεινές, γιατί η έννοια της παρέας προσεγγίζεται τόσο συλλογικά όσο και προσωπικά, στη συνειδητοποίηση της μέσης ηλικίας, ότι κατ’ ουσίαν είμαστε όντα μοναχικά και συναντιόμαστε με άλλα όντα που έχουν τις ίδιες υπαρξιακές ανησυχίες και όλο αυτό κάπως φωτίζει. Τα τελευταία 8-9 χρόνια που ξεκίνησα να ασχολούμαι με όλα αυτά διαπίστωσα πολύ γρήγορα ότι η παρέα δυναμώνει τα πάντα: μια παρέα οι Παραμυθολαλίτσες, μια η Παραμυθία, μια παρέα το να κυκλοφορήσω τα τραγούδια μου, είτε αυτοί είναι οι μουσικοί είτε ο κόσμος. Όλο αυτό είναι ωραίο, γιατί ξεκινάς να γράφεις ένα τραγούδι μόνος σου στο δωμάτιό σου, να βγάλεις τον θυμό σου, την πίκρα σου, τη χαρά σου, και όταν έρθει η ώρα να βγει προς τα έξω σκέφτομαι πόσοι άνθρωποι συνεργάστηκαν για να προκύψει ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα.
Από όλη αυτήν τη διαδικασία, την έμπνευση, τη δημιουργία, την ενορχήστρωση, την ηχογράφηση, τη συναυλία, από όλο αυτό το ταξίδι τι αποκομίζεις;
Είναι πολλά επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο είναι αυτό που νιώθεις όταν γράφεις ένα τραγούδι –θυμός, αγανάκτηση, ανησυχία– και αφότου το γράφεις αισθάνεσαι μια πληρότητα, μια ηρεμία, όπως όταν βγαίνεις για έναν καφέ και συζητάς και βγάζεις κάποια πράγματα από μέσα σου. Μετά ξεκινά ένα άλλο ταξίδι, να δυναμώσουν τα τραγούδια και να πάνε να ανταμώσουν άλλα αυτιά, άλλες ψυχές. Είναι κλισέ, αλλά είναι αλήθεια: είναι σαν να φτιάχνεις έναν άνθρωπο, να τον φροντίζεις, να του δίνεις όλα τα εφόδια και να τον προετοιμάζεις να βγει στον κόσμο. Κι αυτό είναι ταυτόχρονα μια ψυχική ανάταση και ένα άδειασμα και μια ανοιχτή αγκαλιά. Και μετά έρχεται και η ώρα της συναυλίας και ο κόσμος τραγουδάει μαζί σου ή έρχονται και σου λένε τι τους άρεσε σε ένα τραγούδι σου… Όλο αυτό είναι ωραίο γιατί έρχεται η στιγμή που συνειδητοποιώ πως όλα όσα δημιουργούμε είναι η πρόφαση, ένα μέσο απλώς για να έρθουμε πιο κοντά στους άλλους.
«Όλα όσα δημιουργούμε είναι η πρόφαση, ένα μέσο απλώς για να έρθουμε πιο κοντά στους άλλους»
Τι είναι αυτό που θέλεις να εκφράσεις μέσω των τραγουδιών; Ποια είναι η ουσία, η ιδέα που σε «βασανίζει»;
Κάθε τραγούδι, όταν το γράφω, είναι μια αυτόνομη κατάσταση, αλλά μετά, όταν τα ακούω όλα μαζί, νιώθω ότι έχουν μια κοινή πλεύση. Αυτό είναι ένα πολύ μυστήριο πράγμα. Σε πολλά τραγούδια μου υπάρχει έντονα το υπαρξιακό στοιχείο. Μέσα από τη διαδικασία της δημιουργίας ήρθαν κάποιες ισορροπίες και για μένα, ότι δεν είμαι ανελεύθερος, αλλά ελεύθερος επιλογών, ότι παρά τις δυσκολίες μπορώ να κάνω πράγματα και να τα επικοινωνήσω με τον κόσμο. Δεν χρειάζεται να περιμένω έναν σωτήρα να με βρει για να κάνω πράγματα. Αυτό λέγεται αναβλητικότητα και συνδέεται με τους φόβους μας και με την ψευδαίσθηση ότι έχουμε χρόνο. Γράφω λοιπόν για πράγματα που μας βασανίζουν όλους. Ο πυρήνας κάθε τραγουδιού συμβαδίζει με αυτά που ζω κάθε στιγμή. Όλα μαζί λοιπόν έχουν μια κοινή αίσθηση, η οποία είναι ότι κόντρα στο σκοτάδι που βιώνεις υπάρχει και το φως και είναι ωραίο που υπάρχει το σκοτάδι για να μπορείς να βρεις το φως. Είναι ωραίο που είσαι μόνος σου τελικά, γιατί τότε μόνο μπορείς να ανταμώσεις άλλους ανθρώπους. Τα όνειρά σου μπορείς να τα χτίσεις μόνος σου, ακόμα κι αν νιώθεις ότι οι αντίξοες συνθήκες σε καταπλακώνουν. Φυσικά μέσα στον δίσκο υπάρχει και το ερωτικό συναίσθημα και η αγάπη είτε προς τον συνάνθρωπο είτε προς τον σύντροφο είτε προς το παιδί σου…
Είσαι σε μια μικρή σχετικά επαρχιακή πόλη και είσαι σε μια δημιουργική φάση και προσπαθείς να ανοιχτείς και προς τα έξω. Πόσο εύκολο είναι να το πετύχει αυτό ένας καλλιτέχνης;
Νιώθω ότι είναι το ίδιο με το να το δημιουργείς μέσα στην πόλη σου. Το να αντιμετωπίζεις τον τόπο που μένεις ως μια μικρογραφία του γύρω, σε ηρεμεί. Ευτυχώ πλέον να ακούω να τραγουδάνε τα τραγούδια μου καλλιτέχνες που εκτιμώ: Έλσα Μουρατίδου, Γιάννης Χαρούλης, Σαββέρια Μαργιολά… Είμαι γεμάτος από αυτήν την άποψη. Ήδη έχουμε γίνει μια μεγάλη παρέα στις Σέρρες και ανοιγόμαστε και στις γύρω περιοχές. Σίγουρα έχεις περισσότερες επιλογές σε μεγάλες πόλεις, όπου υπάρχουν περισσότερες σκηνές ή γίνονται συναυλίες αλληλεγγύης… Διαδίδεται αλλιώς το όνομά σου. Από την άλλη, με τα social μπορείς να κοινοποιήσεις τη δουλειά σου παντού και να λάβεις feedback, οπότε δεν μπορώ να πω ότι αντιμετωπίζω πρόβλημα που βρίσκομαι στις Σέρρες. Σχετικά με αυτό, έχω πάντα στο μυαλό το ποίημα του Καβάφη «Η Πόλη», με συγκινεί κάθε φορά, γιατί σκέφτομαι πολύ έντονα ότι αν δεν νιώθεις καλά μέσα σου, δεν πρόκειται πουθενά να νιώθεις καλά. Κι αν το γυρίσουμε από την άλλη και πούμε «ας δημιουργήσω εδώ που είμαι», όλα αλλάζουν. Εμένα μου αρέσει εδώ που είμαι, τα πάντα είναι σε μια απόσταση μικρή μεταξύ τους, μπορώ να τελειώσω όλες μου τις υποχρεώσεις και τις ασχολίες και να μου μείνει και κενός χρόνος για να δημιουργήσω. Γκρινιάζουμε ότι δεν γίνονται πολιτιστικά πράγματα, αλλά για δες που γίνονται τελικά, υπάρχουν πολλά φεστιβάλ και πολλές δράσεις, στο θέατρο έρχονται σημαντικά πράγματα, ζωντανές σκηνές δεν έχουμε πολλές, αλλά υπάρχουν χώροι που αγκαλιάζουν και αναδεικνύουν φωνές και σχήματα. Μπορείς να κάθεσαι μέσα και να μην κάνεις τίποτα ή να βγεις και να δημιουργήσεις. Έπειτα, ο τόπος που μένεις είναι οι άνθρωποι, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε ό,τι κάνεις. Οπότε εγώ μένω πολύ συνειδητά εδώ, απολαμβάνω που μένω εδώ, σε αυτόν τον μικρόκοσμο που φτιάξαμε, που αυτός ο κόσμος ο μικρός ίσως τελικά να είναι μέγας και να είναι και αλλού όπως ακριβώς κι εδώ…
«Μπορείς να κάθεσαι μέσα και να μην κάνεις τίποτα ή να βγεις και να δημιουργήσεις
Οι περισσότεροι στη θέση σου θα έβγαζαν μια πικρία: δεν με στηρίζει η πόλη μου, δεν έχω επιλογές…
Το καταλαβαίνω, στις αρχές είχα κι εγώ γκρίνια ότι δεν γίνονται πράγματα. Όταν όμως είπαμε με την Κατερίνα (Κάργιου) και τη Λένα (Δέλλιου), αντί να γκρινιάζουμε για αυτά που δεν έχουμε, να καθίσουμε και να τα κάνουμε και δημιουργήσαμε τις Παραμυθολαλίτσες και μετά το Φεστιβάλ Παραμυθίας, όλα άλλαξαν. Όταν λες θα το κάνω ό,τι κι αν πούνε οι άλλοι, είτε το στηρίξει η πόλη και οι φορείς είτε όχι, όλα αλλάζουν. Αν εγώ σου πω ότι δεν με στήριξε η πόλη, θα είμαι αχάριστος. Το Φεστιβάλ Παραμυθιού το στηρίζει η Περιφέρεια, τα ραδιόφωνα της πόλης παίζουν τη μουσική μου, τα ΜΜΕ μάς δίνουν χώρο – με πρώτο πρώτο το Ser-Free, που πριν καν στηρίξω εγώ τον εαυτό μου, πριν καλά καλά υπάρξουμε ως Παραμυθολαλίτσες ήσασταν οι πρώτοι που ήρθατε και μας είπατε «Επ, τι κάνετε εδώ; Ας ετοιμάσουμε ένα θέμα». Αν λοιπόν πω ότι δεν είχα στήριξη, θα είμαι αχάριστος. Γνωρίζω βέβαια ότι οι Σέρρες δεν είναι η πόλη όπου μπορώ να παίζω κάθε βδομάδα, αλλά υπάρχουν τόσα άλλα πράγματα.
Ο δίσκος κυκλοφόρησε! Επόμενες κινήσεις;
Τώρα ανοίγει η αγκαλιά και ξεκινά το ταξίδι! Το ένα βήμα είναι να βγάλεις τη δουλειά σου προς τα έξω, το επόμενο να ανταμώσουν οι καρδιές σας με το κοινό, να γίνει η ουσιαστική επικοινωνία. Η μουσική είναι επαναστατική τέχνη, είναι τέχνη που δημιουργείται τη στιγμή που παρουσιάζεται. Αυτή είναι και η δύναμή της. Αυτό που παίρνουμε στις συναυλίες δεν συγκρίνεται με τις στιγμές της ηχογράφησης. Παράλληλα, ξεκινά η δημιουργία καινούργιων τραγουδιών, τα οποία θα μπορούν να βγουν προς τα έξω τους επόμενους μήνες.
Πού θα παρουσιάσεις τη δουλειά σου ;
7/11 στο ΕΚΚΟ. Υπάρχει επίσης ένας πολύ ωραίος χώρος στο Πετρίτσι, το Καθ’ οδόν. Μετά θα πάμε προς Καβάλα και στις 21/12 στη Θεσσαλονίκη και συζητάμε για Αθήνα τον Ιανουάριο.
Βγάζεις μια βαθιά ικανοποίηση όταν μιλάς για όλα αυτά. Τη στιγμή της δημιουργίας όμως είσαι ευτυχισμένος ή θλιμμένος;
Ξέρεις, είναι μια μίξη. Σε άλλα τραγούδια υπάρχει μια έντονη χαρά, αλλού θλίψη, θυμός ή πόνος, ωστόσο υπάρχει και μια ανάταση αφότου γραφεί το τραγούδι, όσο θλιμμένη κι αν είναι η αφορμή. Κι αυτό είναι, κατά κάποιον τρόπο, εθιστικό, δημιουργείται μια κατάσταση ευφορίας. Το αγχωτικό κομμάτι έρχεται μετά, στην ηχογράφηση, στα διαδικαστικά… Τη στιγμή ειδικά που απελευθερώνεις ένα τραγούδι, υπάρχει ένα άγχος αλλά και μια πολύ ωραία αίσθηση αποχωρισμού και επικοινωνίας με τον κόσμο.
(Δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ser-Free, τ.71, Οκτώβριος 2025)
