Τι είναι, πού οφείλεται, πώς εκδηλώνεται και τι επιπτώσεις έχει στη ζωή των πασχόντων
Ιδιαίτερη, σύνθετη, πολυπαραγοντική, χρόνια, υποτροπιάζουσα, κνησμώδης. Αυτά είναι τα κύρια επίθετα που χαρακτηρίζουν την ατοπική δερματίτιδα (ΑΔ), μια νόσο που σχετίζεται με τη δυσλειτουργία του δερματικού φραγμού και του ανοσοποιητικού συστήματος και οφείλεται τόσο σε γενετικούς όσο και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Παθογένεση
Η αυξημένη δράση των Τ λεμφοκυττάρων και η διαταραχή του δερματικού φραγμού βρίσκονται στο επίκεντρο της παθογένεσης της νόσου.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η συχνότητα της ατοπικής δερματίτιδας έχει αυξηθεί κατά 2-3 φορές.
Το 60% των πασχόντων είναι παιδιά –αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο για πολλά χρόνια η ατοπική δερματίτιδα θεωρείτο παιδική δερματοπάθεια– ωστόσο ο επιπολασμός της νόσου στους ενήλικες κυμαίνεται από 1-10%. Μάλιστα, στην ενήλικη ζωή, οι πιθανότητες εμφάνισης μέτριας ή και σοβαρής ατοπικής δερματίτιδας είναι μεγαλύτερες (έως 69% έναντι 33% στα παιδιά).
Ξηρότητα, κνησμός και εξανθήματα είναι οι κύριες εκδηλώσεις της ΑΔ, που χαρακτηρίζεται από εναλλαγές μεταξύ υφέσεων και εξάρσεων. H ΑΔ εμφανίζει και επιπλοκές, όπως βακτηριακές, μυκητιασικές και ιογενείς λοιμώξεις.
Εκδηλώσεις
Η ατοπική δερματίτιδα εκδηλώνεται με κνησμώδη ερυθρά εξανθήματα στην οξεία φάση της νόσου, ενώ μπορεί να προσβάλει μεγάλο μέρος του σώματος με εκδορές, βλάβες που αιμορραγούν και μολυσματικές βλάβες.
Στα βρέφη, το εξάνθημα εμφανίζεται στα μάγουλα, στο τριχωτό της κεφαλής και στις εξωτερικές πτυχές των άκρων, ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες στις πτυχές των αγκώνων και των γονάτων.
Στους ενήλικες, οι βλάβες εμφανίζονται συχνότερα στον αυχένα, στα βλέφαρα, στο μέτωπο, στο κρανίο, στο πρόσωπο, στους καρπούς, στη ραχιαία επιφάνεια των ποδιών και στα χέρια.
Στην πορεία των ετών, περιοχές στο δέρμα του ασθενούς εμφανίζουν πάχυνση και λειχηνοποίηση.
Επίσης, μπορούν να εμφανιστούν:
– Πτυχές Dennie-Morgan, δηλαδή εγκάρσιες πτυχώσεις στο δέρμα των βλεφάρων
– Χειλίτιδα (φλεγμονή γύρω από τα χείλη)
– Υπεργραμμικές παλάμες (ξηρές, μόνιμες πτυχές στις παλάμες)
– Υπερχρωματισμένα βλέφαρα
– Iχθύωση, μια κατάσταση όπου το δέρμα γίνεται ξηρό και λεπιδώδες, μοιάζοντας με δέρμα ψαριού
– Θυλακική Υπερκεράτωση, που εκδηλώνεται με τραχιά εξογκώματα στο δέρμα
– Κνίδωση
Επιπτώσεις
Πέρα από εξαντλητική, λόγω του κνησμού ή της φλεγμονής, η νόσος επηρεάζει τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του ατόμου, τις εργασιακές/σχολικές του επιδόσεις, μειώνει την αυτοεκτίμησή του και επιβαρύνει οικονομικά τόσο τους ίδιους τους ασθενείς όσο και τις οικογένειές τους.
Ο κνησμός θεωρείται το πιο κουραστικό σύμπτωμα για το 54,5% των ασθενών με ατοπική δερματίτιδα. Εννέα στους δέκα πάσχοντες εμφανίζουν φαγούρα τουλάχιστον μία φορά την ημέρα.
Η ατοπική δερματίτιδα διαταράσσει σημαντικά και τον ύπνο, με ποσοστό 55% των ασθενών να αναφέρουν διαταραχές στον ύπνο τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.
Στη φάση της έξαρσης της νόσου, 87% των ατόμων αναφέρουν ότι θα απέφευγαν κάποια καθημερινή δραστηριότητα, όπως το κολύμπι ή το ντύσιμο με σορτς.
Οι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα είναι επίσης επιρρεπείς σε πολλά είδη δερματικών λοιμώξεων, βακτηριακών, ιογενών και μηκυτιασικών, καθώς η ύπαρξη ελαττωματικού δερματικού φραγμού κάνει πιο εύκολη τη μόλυνση από μικρόβια και μύκητες.
Η βακτηριακή λοίμωξη από S.aureus (χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο) είναι μια συχνή, σοβαρή επιπλοκή της νόσου.
Οι πάσχοντες από ατοπική δερματίτιδα κινδυνεύουν να εμφανίσουν επίσης ερπητικό έκζεμα (λοίμωξη του δέρματος από ερπητοϊό), μολυσματική τέρμινθο (ιογενής λοίμωξη) ή αποικισμό από τον μύκητα Malassezia sympodialis.
Σημαντικές είναι τέλος οι επιπτώσεις της νόσου στην ψυχική υγεία των πασχόντων, με 42,9% των ασθενών να αναφέρουν άγχος και κατάθλιψη.
Αντιμετώπιση
Φροντίδα στο δέρμα, επαρκής ενημέρωση και εμπιστοσύνη στον δερματολόγο ώστε να επιλέξει την κατάλληλη θεραπεία με εγκεκριμένα τοπικά ή συστηματικά σκευάσματα είναι το τρίπτυχο αντιμετώπισης της ατοπικής δερματίτιδας.
(Δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ser-Free, τ.65)
