Χειμαρρώδης στον λόγο του, δημιουργικός ως προς τη δράση του και οραματιστής σε ό,τι αφορά την πόλη του, ο Σερραίος συνθέτης και συγγραφέας Γιώργος Ανδρέου μιλά για τους στόχους που έχει θέσει ως καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών, για τις ελλείψεις που έχει η πόλη μας στον πολιτιστικό τομέα και για τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν οι Σέρρες να απογειωθούν και να γίνουν τουριστικός πόλος έλξης.
Συνέντευξη στη Χρυσάνθη Ιακώβου
Γιώργο, ξέρω πόσο αγαπάς τις Σέρρες και πόσο πολύ θέλεις να προσφέρεις στην πόλη μας. Πώς νιώθεις που είσαι καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών;
Παρόλο που ποτέ δεν σταμάτησα να έρχομαι στις Σέρρες για να παρουσιάσω έργα μου ή για να πάρω μέρος σε εκδηλώσεις, οφείλω να πω ότι ο Δήμαρχος Σερρών, ο Αλέξανδρος Χρυσάφης, είναι ο πρώτος που ζήτησε από μένα θεσμικά μια συνεργασία. Και θέλω να τονίσω ότι ο Δήμαρχος είναι πραγματικά κοντά μας, είναι σύμφωνος με τον τρόπο που εγώ βλέπω το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. και αισθάνομαι ότι έχω έναν άνθρωπο που ακούει και που συμβάλλει – οικονομικά και όχι μόνο. Το ίδιο έχω να πω και για τον πρόεδρο, τον Σάββα Ρίζο, έναν νέο άνθρωπο, συνεργάσιμο, εργατικό και με φρέσκες ιδέες. Όλοι οι άνθρωποι που δουλεύουν εδώ –τεχνικοί και διοικητικό προσωπικό– με εξέπληξαν ευχάριστα και με τη δική τους βοήθεια μπορούν να γίνουν σπουδαία πράγματα. Από εκεί και πέρα, επειδή βρίσκομαι στην πατρίδα μου, στο σπίτι μου, ανάμεσα σε φίλους και συγγενείς, αισθάνθηκα ότι δεν χρειάζεται να δώσω διαπιστευτήρια κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Το ότι για πρώτη φορά έχω μια δημόσια θέση ήταν στην αρχή κάπως παράξενο. Πάντως αυτή η θέση με βάζει σε κάποιες ευθύνες, αλλά μου δίνει και πολλές δυνατότητες.
Όπως; Τι είδους δυνατότητες;
Ένα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. είναι σημαντικό εργαλείο. Καταρχάς, υπάρχει υλικοτεχνική υποδομή. Έχουμε δύο άρτιες αίθουσες, οι οποίες μπορούν να υποστηρίξουν οποιαδήποτε παραγωγή: θεατρική, μουσική… Το ίδιο ισχύει και για την καλοκαιρινή περιοδεία. Κάναμε συνολικά σαράντα παραστάσεις, είχαμε δηλαδή τη δυνατότητα να ανταποκριθούμε σε μια μεγάλη περιοδεία σε όλο τον νομό, αλλά και εκτός. Θεωρώ σημαντικό ότι και το προσωπικό του θεάτρου και τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και ο πρόεδρος συμφωνούμε στο ότι ένα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. πρέπει να δημιουργεί και κάποιους θεσμούς. Ένα θεσμικό πλαίσιο δίνει πάντα τη δυνατότητα να έχεις μια στόχευση μεγαλύτερη από αυτή μιας παράστασης ή μιας συναυλίας.
Τι θεσμούς προγραμματίζετε να καθιερώσετε και ποιους στόχους έχετε θέσει;
Θεσμοθετήσαμε το Καλοκαίρι της Κωμωδίας και κάθε καλοκαίρι θα ανεβαίνει μια κωμωδία που θα κάνει περιοδεία, γιατί μία από τις υποχρεώσεις του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. είναι να φέρνει το θέατρο σε όλο τον νομό. Οι Σέρρες ανήκουν στις μη τουριστικές πόλεις, οι οποίες δοκιμάζονται οικονομικά. Είναι σημαντικό επομένως μέσω του πολιτισμού να μπορείς να δώσεις ένα μήνυμα, ότι συμβαίνει κάτι κι ότι αυτό το κάτι συμβαίνει θεσμικά! Ένας άλλος θεσμός είναι οι Βυζαντινές Σέρρες. Η πόλη μας έχει μεγάλη βυζαντινή παράδοση και κάθε Νοέμβρη –που είναι ο μήνας των πολιούχων Ταξιαρχών– θα γίνονται αφιερώματα στο βυζαντινό της πρόσωπο. Συντηρούμε επίσης τον θεσμό της Πανεπιστημιάδας Φοιτητικού Θεάτρου, που γίνεται εδώ και είκοσι χρόνια στην πόλη μας. Το επιπλέον που θα κάνουμε εμείς θα είναι να συνδέσουμε την Πανεπιστημιάδα με την πρόσκληση ενός ξένου κράτους: φέτος θα επιλέξουμε τη Γαλλία, θα καλέσουμε εδώ πανεπιστήμια της χώρας. Θέλουμε να το πάμε κι ακόμα πιο μακριά, να μπορέσει να γίνει κι ένας διάλογος όχι μόνο σε επίπεδο πανεπιστημίων, αλλά και επιχειρηματιών. Κάτι άλλο που μας απασχολεί πολύ είναι οι μαθητικές δράσεις. Υπάρχει ήδη ο σημαντικός θεσμός του παιδικού θεάτρου, που φέτος, με το έργο «Μορμόλης», πήγε πάρα πολύ καλά, έχουν έρθει εκατόν σαράντα σχολεία, ακόμα κι από άλλους νομούς. Εκτός από αυτό, θα μας ενδιέφερε να οργανώσουμε κάτι σαν μαθητιάδα. Ήδη η Πρωτοβάθμια κάνει εδώ και χρόνια ένα φεστιβάλ βίντεο, θα μπορούσαμε να το αναπτύξουμε και να το εμπλουτίσουμε. Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. βέβαια διαθέτει ήδη στούντιο παιδιών, στούντιο εφήβων, καθώς και την πειραματική σκηνή, δηλαδή την ερασιτεχνική ομάδα, με σκηνοθέτη τον Νίκο Βεργίδη. Όλα αυτά πραγματοποιούνται παράλληλα με τις θεατρικές μας δράσεις και τις εκδηλώσεις μας, πολλές από τις οποίες τις αφιερώσαμε φέτος στην επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, δίνοντας μάλιστα έμφαση στις γυναίκες. Και πέρα από τις δικές μας παραγωγές και εκδηλώσεις, υπάρχουν φυσικά και οι παράλληλες δράσεις. Οι αίθουσες του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. ανήκουν στους Σερραίους και γίνεται μεγάλη αξιοποίηση από φορείς και συλλόγους για πάρα πολλούς σκοπούς. Κάτι άλλο που θεωρώ σημαντικό είναι ότι κάνουμε πάντα οντισιόν για όλα τα έργα και το έχουμε στόχο να συμμετέχουν και Σερραίοι ηθοποιοί. Θέλουμε να αξιοποιηθεί το τοπικό καλλιτεχνικό δυναμικό. Επίσης, οργανώνουμε για πρώτη φορά το πλήρες αρχείο του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. από την ίδρυσή του, ποιες παραστάσεις έγιναν, ποιοι καλλιτέχνες πέρασαν από εδώ.
Τι να περιμένουμε με τη νέα χρονιά;
Ετοιμάζουμε το έργο «Oui», το οποίο έχει αναφορές στο Ολοκαύτωμα. Σκοπεύουμε να καλέσουμε και την εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης και να συνδυάσουμε την παράσταση με κάποιες δράσεις για το Ολοκαύτωμα. Τις τέσσερις Κυριακές του Φεβρουαρίου θα παρουσιαστούν παραστάσεις από τις τέσσερις ερασιτεχνικές ομάδες του νομού Σερρών, που έχουν μακρά ιστορία και είναι σημαντικό το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. να τις στηρίξει. Τον Μάρτιο θα έχουμε εναλλασσόμενο ρεπερτόριο, τρία ενδιαφέροντα έργα της σύγχρονης βρετανικής δραματουργίας με επίκαιρα θέματα, τα οποία σχετίζουν το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. με κάτι που είναι στόχος μας: τη δημιουργία εφηβικού θεάτρου. Μας ενδιαφέρει επίσης η δυνατότητα συμπαραγωγών με άλλα θέατρα, ώστε να μπορούμε να ταξιδέψουμε σε όλη την Ελλάδα, να πάρουμε μέρος σε φεστιβάλ, να συμμετέχουμε σε πανελλήνια πολιτιστικά δρώμενα.
«Πρέπει επιτέλους να σταματήσουμε να βλέπουμε τον πολιτισμό σαν πολυτέλεια. Ο πολιτισμός δεν είναι το κερασάκι στην τούρτα, αλλά η ίδια η τούρτα»
Ποιοι είναι οι γενικότεροι στόχοι σου και η φιλοσοφία σου πίσω από το πρόγραμμα του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.; Πώς θα ήθελες να σε «θυμούνται» όταν θα τελειώσει η θητεία σου;
Ο πολιτισμός είναι το αμεσότερο μήνυμα που υπάρχει, γιατί αφορά τα συναισθήματα των ανθρώπων. Θέλουμε να δείξουμε ότι εδώ γίνονται θετικά πράγματα και ότι υπάρχει λόγος οι άνθρωποι να μείνουν στον τόπο τους και να αξιοποιήσουν τις δυνάμεις που υπάρχουν. Οι Σέρρες είναι μια πόλη με πολλές δυνατότητες και μπορούμε κι εμείς να κάνουμε πολλά πράγματα, σε ό,τι αφορά το πολιτιστικό κομμάτι. Σχετικά με τη φιλοσοφία μου, πρέπει να λάβουμε υπόψη τρεις άξονες. Ο ένας είναι οι υποδομές, δηλαδή το προσωπικό και οι υλικοτεχνικές υποδομές, ώστε να εξυπηρετούνται οι παραγωγές. Το δεύτερο είναι η σύνδεση με την τοπική κοινότητα και για να γίνει αυτό η ιστορικότητα είναι απαραίτητη. Αν επιλέγεις απλώς κάποιες δράσεις χωρίς να τις εντάσσεις σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, δεν μπορείς να δημιουργήσεις την επαφή που χρειάζεται. Πρέπει να κάνεις κάποια σύνδεση με την ιστορία, την καταγωγή, με την ιδιαιτερότητα που έχει ο κάθε τόπος σε επίπεδο πολιτισμού και παράδοσης και μέσα από αυτό να ανοίξεις έναν διάλογο με το κοινό σου, ο οποίος μπορεί να φτάσει σε πολύ προχωρημένα πράγματα. Τρίτον, για μένα ένα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. είναι όλος ο πολιτισμός ενός τόπου και εμείς πρέπει να το δείχνουμε αυτό. Ό,τι γίνεται εδώ απαιτεί επισημότητα και απόλυτη σοβαρότητα. Πέρα από όλα αυτά, θα ήθελα να με θυμούνται σαν έναν άνθρωπο που κατάφερε να ισχυροποιήσει το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. και να του δώσει μια δυναμική, και σε τοπικό και σε υπερτοπικό επίπεδο, και με κάποιες προδιαγραφές που να μην εξαρτώνται από το ποιος είναι διευθυντής ή δήμαρχος κάθε φορά. Θα ήθελα επίσης το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. να είναι ένα κρατικό θέατρο, να έχει, για παράδειγμα, δικό του θίασο ή σε συνεργασία με κάποιον εκπαιδευτικό φορέα να έχει τη δική του σχολή, να παράγει ηθοποιούς, τεχνικούς, και να έχει μια παρουσία σε πανελλήνιο επίπεδο.
Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου μέχρι στιγμής;
Πάρα πολύ θετική θα έλεγα. Υπάρχει μεταξύ μας καλή πίστη. Αυτό φάνηκε και από την πρεμιέρα του καλοκαιρινού έργου, που ήρθαν 3.000 θεατές, αλλά και από όλες τις υπόλοιπες εκδηλώσεις. Και εμείς βέβαια από την πλευρά μας φροντίζουμε να έχουμε χαμηλά εισιτήρια, καθώς και δωρεάν δράσεις, γιατί θέλουμε όλοι να έχουν τη δυνατότητα να τις παρακολουθήσουν.
Τι ελλείψεις θεωρείς πως έχει η πόλη μας σε πολιτιστικό επίπεδο;
Μια τεράστια έλλειψη είναι ένα καλοκαιρινό θέατρο. Είναι επιτακτική ανάγκη να αποκτήσουμε ένα μεγάλο θέατρο, των 2.000 θέσεων, για να είμαστε μέσα στο τοπίο της μεγάλης καλοκαιρινής παραγωγής, από το οποίο είμαστε τώρα αποκομμένοι. Έχει κατατεθεί μια πρόταση για να γίνει στο στρατόπεδο Παπαλουκά – γενικά γίνεται μια καλή προσπάθεια εκεί. Υπάρχει επίσης μια έλλειψη στο ζήτημα συντονισμού των πολιτιστικών δράσεων. Είναι πολλοί οι φορείς και οι σύλλογοι και οι οργανισμοί που κάνουν ωραία πράγματα, αλλά δεν έχει νόημα να πραγματοποιούμε δράσεις που η μία επικαλύπτει την άλλη. Εγώ είμαι πρόθυμος να αναλάβω αυτή την πρωτοβουλία για ένα «συμβούλιο πολιτισμού», ώστε όλοι να αλληλοβοηθηθούμε, να συντονιστούμε, να προγραμματίσουμε κάποια πράγματα από κοινού και να βγάλουμε μια συλλογικά καλή εικόνα προς τα έξω, με στόχο πάντα να αυξηθεί η τουριστική κίνηση στις Σέρρες. Θεωρώ, επίσης, ότι λείπει μια πολύ καλή ιδέα που θα μετατρέψει την πόλη μας για ένα διάστημα σε κέντρο πανελλήνιου ενδιαφέροντος σε ό,τι αφορά τα πολιτιστικά. Η Δράμα, για παράδειγμα, έχει το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους, το Κιλκίς το Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου και Παντομίμας. Χρειαζόμαστε κάτι τέτοιο και εμείς, γιατί κατά τα άλλα οι Σέρρες έχουν τα πάντα: και ιστορία και φυσικό περιβάλλον και αθλητισμό… Αλλά στο καθαρά πολιτιστικό κομμάτι αυτήν τη στιγμή φωνάζει ότι πρέπει να γίνει ένα μεγάλο γεγονός, ένα μεγάλο φεστιβάλ, κάτι με το οποίο θα συνδεθεί το όνομα της πόλης μας. Καλές οι προσπάθειες που γίνονται, αλλά δεν φτάνουν. Παρατηρώ επίσης ότι γενικά σε πόλεις με τον πληθυσμό των Σερρών δεν έχει υπάρξει ακόμα κάποιο σχέδιο σύνδεσης της εκπαίδευσης με τον πολιτισμό, για παράδειγμα μια κινηματογραφική λέσχη ή ένα είδος «πανεπιστημίου» με διαλέξεις για θέματα σύγχρονα, πράγματα που δεν μπορούν να βρουν τα παιδιά στο σχολείο, με τόσο φορτωμένο πρόγραμμα που έχουν ήδη. Θέλω επίσης να πω σε αυτό το σημείο και για τον θεσμό της χορηγίας. Καταλαβαίνω ότι ο επιχειρηματικός κόσμος της πόλης μας έχει υποστεί μεγάλη επιβάρυνση τελευταία, αλλά είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν χορηγίες για συγκεκριμένες πολιτιστικές δράσεις – όχι του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. απαραίτητα, αλλά οπουδήποτε. Και πρέπει επιτέλους να σταματήσουμε να βλέπουμε τον πολιτισμό σαν πολυτέλεια. Ο πολιτισμός δεν είναι το κερασάκι στην τούρτα, αλλά η ίδια η τούρτα. Το μήνυμα του πολιτισμού είναι το πιο γρήγορο, το πιο συγκινησιακά φορτισμένο και το πιο αθώο – και αυτό που φέρνει το καλύτερο αποτέλεσμα.
«Είναι επιτακτική ανάγκη να αποκτήσουμε ένα μεγάλο καλοκαιρινό θέατρο»
Γενικά, πώς τη βλέπεις την πόλη μας;
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι πόλεις με το μέγεθος των Σερρών είναι οι ιδανικές για να ζει κάποιος και να μην υφίσταται την ταλαιπωρία των μεγαλουπόλεων. Εδώ όλα είναι φτηνότερα, δεν υπάρχει σπάταλη του χρόνου σε μετακινήσεις, το φυσικό περιβάλλον είναι κοντά. Το αρνητικό είναι ότι οι πόλεις που δεν έχουν τουρισμό έχουν μια αμηχανία ανάπτυξης: προς τα πού να κινηθώ; Οι Σέρρες δεν είναι αυτή που ήταν πριν από τριάντα χρόνια, που ήταν ακμάζουσα λόγω αγροτικής παραγωγής. Τώρα ψάχνουμε να βρούμε ποιος θα είναι ο επόμενος στόχος. Εγώ βλέπω μια πόλη με θερμή παροχή υπηρεσιών: καφέ, εστιατόρια, καλό φαγητό, ζωντάνια και επιπλέον κάποιες χαρακτηριστικές υποδομές, όπως το αυτοκινητοδρόμιο, η Κερκίνη, η Αλιστράτη, η Μονή Τιμίου Προδρόμου, τα βυζαντινά μνημεία… Πρέπει να γίνει μια στρατηγική επιλογή, οι άνθρωποι που μένουν εδώ να αρχίσουν να σκέφτονται προς τα πού θα πάει αυτή η πόλη. Εγώ λέω ότι οι Σέρρες μπορούν να είναι μια πόλη υπηρεσιών, πολιτισμού, ιστορικότητας και με μια σημαντική θέση στα Βαλκάνια. Πρέπει να γίνουμε ένα είδος κέντρου αμφικτιονίας, που να έχει να κάνει με τον πολιτισμό και την επιστήμη. Δεν πρέπει να χάνουμε χρόνο απλώς με διαχείριση, αλλά να σκεφτούμε την επανακατεύθυνσή της. Και τότε θα γίνουμε και τουριστικός προορισμός. Μια νέα στρατηγική, σε συνδυασμό με τις υποδομές και με ένα δυνατό φεστιβάλ, όπως ανέφερα και πριν, θα ήταν αρκετή για να κρατηθεί και ο πληθυσμός εδώ. Όμως αυτό πρέπει κάποτε να ξεκινήσει. Σκέφτομαι ότι με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. θα μπορούσε να διοργανωθεί ένα συνέδριο για την πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου και να γίνει το ίδιο και στους άλλους τομείς: οικονομικούς, επιχειρηματικούς… Χρειάζεται συντονισμός όλων των δυνάμεων. Μπορούν έτσι να προκύψουν κάποια συμπεράσματα, στα οποία βέβαια θα πρέπει να μείνουμε σταθεροί για τουλάχιστον είκοσι χρόνια. Να πω και κάτι άλλο: εγώ είμαι παιδί της επαρχίας, που κατευθύνθηκα προς Θεσσαλονίκη, μετά εξωτερικό και κατέληξα στην Αθήνα. Είμαι απαλλαγμένος από το κόμπλεξ μεταξύ πρωτευουσιάνου και επαρχιώτη. Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε ότι εδώ είναι επαρχία, δεν πρέπει να υπάρχει η δικαιολογία «έλα μωρέ, είμαστε επαρχία, ποιος θα ασχοληθεί με εμάς;». Πρέπει να σκεφτόμαστε ότι είμαστε κέντρο και αυτό πρέπει να το επιβάλλουμε και στους εκπροσώπους μας μέσα από τις πολιτικές μας επιλογές. Εδώ είναι ο πλούτος, αυτό πρέπει να αξιοποιήσουμε.
Πέρα από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., με τι άλλο ασχολείσαι αυτόν τον καιρό;
Μόλις κυκλοφόρησε η δεύτερη ποιητική μου συλλογή, «Χαλίκια», από τις εκδόσεις Μικρή Άρκτος. Παράλληλα, γράφω τη μουσική για τη σειρά «Αυτή η νύχτα μένει». Έχω και μια συλλογή μελοποιημένων λογοτεχνημάτων, που αφορούν την εμπειρία μου με το αρχαίο δράμα. Σκοπεύω να τα κυκλοφορήσω σε δύο φάσεις, το 2023 και το 2024. Από την άλλη, ασχολούμαι με την ιδέα ενός έργου –μουσικό δράμα; μιούζικαλ; λαϊκή όπερα;– το οποίο θα είναι και μουσικό και θεατρικό και σχετίζεται με το λαϊκό τραγούδι, με φέρνει στους προβληματισμούς μου σχετικά με το ποιοι είμαστε και ποια είναι η μουσική μας. Επίσης, ασχολούμαι με παραγωγές νέων καλλιτεχνών, τους βοηθάω δηλαδή ως καλλιτεχνικός επιμελητής παραγωγής ή ενορχηστρωτής. Αυτό είναι κάτι που με ανανεώνει κι εμένα, γιατί βλέπω τι γίνεται μουσικά στη νεότερη γενιά. Και στις Σέρρες βλέπω πολλούς νέους που ασχολούνται με τη μουσική και τη συγγραφή. Η πόλη μας πάντα είχε και έχει μια πνευματική τάξη.
(Δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ser-Free, τ.61, Δεκέμβριος 2022)
