Θεωρείται η Πυροσβεστική ανδροκρατούμενος χώρος; Έχουν οι πυροσβέστριες διαφορετικά καθήκοντα από τους άντρες συναδέλφους τους; Τι προσόντα πρέπει να έχει κάποιος για να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα; Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες, πρακτικές και ψυχολογικές, που πρέπει να αντιμετωπίσει ένας πυροσβέστης; Η Δήμητρα Βογιατζή, πυροσβέστρια εδώ και είκοσι πέντε χρόνια, μιλά στο Ser-Free για όσα θα θέλαμε να μάθουμε για την Πυροσβεστική Υπηρεσία.
Της Μαριάννας Τσιολπίδου / Φωτογραφίες: Αλεξάνδρα Ελευθεριάδου
Πόσα χρόνια υπηρετείτε στο σώμα της Πυροσβεστικής και ποια είναι η διαδρομή σας;
Διανύω το 25ο έτος που υπηρετώ στο Πυροσβεστικό Σώμα. Ξεκίνησα στο τέλος του 1999- αρχές του 2000 ως Πυροσβέστρια Γενικών Καθηκόντων, με εισαγωγή μέσω ΑΣΕΠ. Το 2002, με πανελλήνιες εξετάσεις, πέρασα στη Σχολή Αξιωματικών της Πυροσβεστικής (Σχολή Ανθυποπυραγών), από την οποία αποφοίτησα το 2005. Έκτοτε, με τα χρόνια υπηρεσίας, πήρα τις προβλεπόμενες βαθμολογικές προαγωγές και βρίσκομαι τώρα στον βαθμό της Αντιπυράρχου. Έχω υπηρετήσει στην Αθήνα περί τα 10 χρόνια, σε πυροσβεστικούς σταθμούς –σε μάχιμη υπηρεσία–, στο περιοδικό Πυροσβεστική Επιθεώρηση και στο Γραφείο Τύπου (λόγω σχετικών σπουδών). Επίσης, σε Πυροσβεστικό Κλιμάκιο της Χαλκιδικής ως προϊσταμένη, στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Τρικάλων και εδώ και δέκα χρόνια στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Σερρών, σε μάχιμη υπηρεσία και στα γραφεία Ανακριτικού, Πυρασφάλειας και Γραμματείας-Διοικητικής Υποστήριξης. Αυτά, παράλληλα με τα καθήκοντα του Αξιωματικού στις πυροσβεστικές επιχειρήσεις, που είναι ο συντονισμός και η επιχειρησιακή ευθύνη για το συμβάν, μέχρι να φτάσει στο σημείο κάποιος ανώτερος.
Πόσο εύκολη ή δύσκολη ήταν η επιλογή ενός «ανδροκρατούμενου» επαγγέλματος;
Στη δική μου περίπτωση δεν ήταν πολύ συνειδητή η επιλογή του συγκεκριμένου επαγγέλματος. Το 1999, όταν υπέβαλα τα χαρτιά στον διαγωνισμό που γινόταν, δεν ήταν ευρέως γνωστό ότι εισάγονται και γυναίκες στην Πυροσβεστική. Οι πρώτες γυναίκες που μπήκαν στο Πυροσβεστικό Σώμα ήταν μόλις τρία χρόνια πριν, το 1996, οπότε δεν είχα υπόψη μου περιπτώσεις πυροσβεστριών. Ήμουν φοιτήτρια στο Τμήμα Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας του Παντείου και, παρόλο που η σχολή μού άρεσε, με απασχολούσε πολύ το μετά τη σχολή, γιατί ένιωθα ότι ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό από αυτό που σπούδαζα. Κάπως έτσι, «τυχαία» –αν και δεν πιστεύω στο τυχαίο– προέκυψε αυτή η περίπτωση. Όσον αφορά το πόσο ανδροκρατούμενο ήταν το συγκεκριμένο επάγγελμα και το ότι θα ανήκω στη μειοψηφία, είχα μια «άγνοια κινδύνου», γιατί δεν γνώριζα πολλά πράγματα σχετικά. Από την πρώτη στιγμή όμως μπορώ να πω ότι με γοήτευσαν όλα αυτά που ανοίγονταν μπροστά μου. Μου άρεσαν τα νέα αντικείμενα, σε μαθησιακό επίπεδο, η μηχανολογία, η χρήση εργαλείων, όλο αυτό το πρακτικό κομμάτι της δουλειάς μας, η δράση, αλλά και το ζεστό κλίμα στις σχέσεις με τα άτομα της βάρδιας, στη μάχιμη υπηρεσία. Αυτό τον πρώτο καιρό βέβαια, γιατί με τα χρόνια έρχεσαι αντιμέτωπη με τις δυσκολίες ως γυναίκα σε ένα περιβάλλον με συγκεκριμένες απαιτήσεις, προσπαθείς να βρεις τρόπους να ανταπεξέλθεις πρακτικά και να αντιμετωπίσεις τις δικές σου εγγενείς αδυναμίες, λόγω του φύλου σου, και να τις ισοσταθμίσεις με πράγματα που μπορείς εσύ να κάνεις καλά και να προσφέρεις.
«Οι γυναίκες έχουν αποδείξει ότι έχουν τη δύναμη και τη θέληση να πετύχουν πάρα πολλά πράγματα»
Οι γυναίκες αντιμετωπίζονται με δυσπιστία ως προς με τις ικανότητές τους από την κοινωνία;
Θεωρώ ότι γενικά δεν υπάρχει τόση δυσπιστία πλέον στην κοινωνία για τις ικανότητες των γυναικών όσο παλαιότερα. Οι γυναίκες έχουν αποδείξει, σε πολλούς τομείς, ότι έχουν τη δύναμη και τη θέληση να πετύχουν πάρα πολλά πράγματα, μπορούν να εργάζονται σκληρά, να είναι οργανωτικές και να βρίσκουν λύσεις. Γενικά πιστεύω ότι πρέπει να αποδέχονται και να βρίσκουν τρόπους να αξιοποιούν τα «θηλυκά» χαρακτηριστικά τους και στον εργασιακό τους χώρο. Σίγουρα βέβαια σε επαγγέλματα ανδροκρατούμενα επί χρόνια, όπως και αυτό του πυροσβέστη, είναι πιο δύσκολα τα πράγματα, ωστόσο και πάλι πρέπει να κινούμαστε προς αυτή την κατεύθυνση.
Υπάρχουν δυσκολίες για κάποιον που υπηρετεί στο σώμα σε μια επαρχιακή πόλη; Τι είδους ανάγκες προκύπτουν συνήθως και χρειάζεται η επέμβαση της Πυροσβεστικής;
Σε μια επαρχιακή πόλη το πυροσβεστικό έργο που δεν είναι μόνο, για παράδειγμα, η κατάσβεση ή η διάσωση, αλλά και η επικοινωνία, η πυρασφάλεια, η ενημέρωση για το συμβάν, οι ανακριτικές ενέργειες κλπ, αυτά πρέπει να γίνονται, ελλείψει προσωπικού, από τα ίδια άτομα, σε αντίθεση με τις μεγάλες πόλεις όπου υπάρχουν τα επιμέρους τμήματα που ασχολούνται με αυτά. Επίσης, στις πυροσβεστικές επιχειρήσεις, μια επαρχιακή πόλη θα δουλέψει και θα βασιστεί πρωταρχικά στις δικές της δυνάμεις, στις δυνάμεις εντός του νομού, μέχρι να έρθουν ενισχύσεις από όμορους νομούς, σε αντίθεση με τις πόλεις, όπου ο χρόνος ενίσχυσης είναι πολύ πιο σύντομος. Όσον αφορά στο ερώτημά σας για το είδος των συμβάντων στο οποίο καλείται να επέμβει η Πυροσβεστική, είναι οι πυρκαγιές σε αστικό περιβάλλον (σπίτια-πολυκατοικίες), οι δασικές και εν γένει υπαίθριες πυρκαγιές, τα τεχνολογικά ατυχήματα, για παράδειγμα σε επιχειρήσεις-εργοστάσια, οι διασώσεις ατόμων από τροχαία ατυχήματα, οι απεγκλωβισμοί από ασανσέρ ή σε εργατικά ατυχήματα, οι διασώσεις σε βουνά κλπ.
Σε περίπτωση πυρκαγιάς, όπως πέρυσι το καλοκαίρι στο δάσος της Δαδιάς, προσωπικό του Πυροσβεστικού Τμήματος Σερρών μετακινείται και συμμετέχει στην κατάσβεση;
Η Πυροσβεστική Υπηρεσία Σερρών, όπως και άλλες Υπηρεσίες, παράλληλα με την κάλυψη του δικού της τομέα, συμμετέχει και σε άλλες επιχειρήσεις, όπου χρειαστεί και κληθεί να το κάνει. Για παράδειγμα, συμμετείχε από την πρώτη ημέρα στην κατάσβεση της πυρκαγιάς στον Έβρο, αλλά και σε άλλες περιοχές, στην Εύβοια, στην Αθήνα, ακόμη και στην Πελοπόννησο, τα προηγούμενα χρόνια.
Οι γυναίκες συμμετέχουν στις κατασβέσεις και με ποιον τρόπο;
Στον επιχειρησιακό σχεδιασμό της Υπηρεσίας οι γυναίκες συμμετέχουν κανονικά. Δεν γίνεται δηλαδή κάποια διάκριση. Είμαστε όλοι πυροσβέστες γενικών καθηκόντων, συμμετέχουμε με τον ίδιο τρόπο στις περιπολίες, οριζόμαστε πλήρωμα σε συγκεκριμένα οχήματα και μεταβαίνουμε όπου κληθεί να μεταβεί το όχημα, είτε είναι πυρκαγιά είτε τροχαίο είτε άλλο συμβάν. Οι γυναίκες ορίζονται σε οχήματα –είτε μάχιμες είτε οδηγοί πυροσβεστικών οχημάτων– και εφαρμόζουν αυτά που έχουμε διδαχτεί στις Σχολές της Πυροσβεστικής, τεχνικές κατάσβεσης ή διάσωσης, με τον ίδιο τρόπο όπως και οι άντρες.
«Ο πυροσβέστης πρέπει να έχει αίσθημα ευθύνης απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, γενναιότητα, διάθεση προσφοράς και αυτοθυσίας»
Ποια ήταν η πιο δύσκολη επιχείρηση κατάσβεσης πυρκαγιάς στην οποία λάβατε μέρος;
Δεν θα αναφερθώ συγκεκριμένα σε κάποια επιχείρηση. Μου έρχονται στον νου όμως μεμονωμένες περιπτώσεις από περιστατικά που είχαν πολύ έντονες στιγμές. Για παράδειγμα, όταν φτάνεις σε μια πυρκαγιά με έντονες φλόγες, όπου προσπαθείς να λειτουργήσεις σωστά για να μην επεκταθεί η φωτιά σε παρακείμενα κτίρια, να ελέγξεις αν κινδυνεύει κάποιος, να ιεραρχήσεις τις προτεραιότητές σου. Είναι έντονες στιγμές, όπου η αδρεναλίνη χτυπάει κόκκινο. Ή ο φόβος που νιώθεις σε μια δασική πυρκαγιά, όπου ο άνεμος την αναζωπυρώνει και υπάρχει κίνδυνος να εγκλωβιστείς μαζί με την ομάδα σου και ανησυχείς όχι μόνο για τον εαυτό σου, αλλά και για τους συναδέλφους που έχεις υπό την ευθύνη σου.
Θα ήθελα να αναφερθούμε στο ψυχικό «κόστος» αυτών των επιχειρήσεων. Θεωρώ ότι είναι ένα κομμάτι της υπόθεσης που δεν είναι γνωστό στον κόσμο.
Στη δική μας δουλειά συμβαίνουν διάφορα. Σίγουρα το να βρίσκεις κάποιο απανθρακωμένο άτομο κατά τη διάρκεια μιας κατάσβεσης, ένα νεαρό άτομο νεκρό μετά από τροχαίο, ή παιδάκια μικρά ή ακόμη το να τραυματίζεται ή να πεθαίνει συνάδελφός σου σε συμβάν είναι πολύ δύσκολες καταστάσεις που παίρνει χρόνο να τις διαχειριστείς, να τις τακτοποιήσεις κάπως μέσα σου και να προχωρήσεις τη ζωή σου μετά από αυτό. Συμπάσχουμε με τον πόνο των άλλων, ταυτιζόμαστε, σκεφτόμαστε τους δικούς μας ανθρώπους και σίγουρα χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη από ειδικούς κάποιες φορές. Γι’ αυτόν τον λόγο, κρίθηκε σκόπιμο στην Πυροσβεστική να υπάρχουν και ψυχολόγοι-συνάδελφοι, που μας συντρέχουν και βοηθούν σε τέτοιες περιπτώσεις.
Τι θα συμβουλεύατε έναν έφηβο ή μία έφηβη που επιθυμεί να εισαχθεί στο πυροσβεστικό σώμα; Υπάρχουν κάποιες αρετές και αξίες που πρέπει να τον/την διακατέχουν;
Η επιλογή του επαγγέλματος που θα κάνει κάποιος είναι μια δύσκολη, αλλά και πολύ σημαντική απόφαση. Τα τελευταία χρόνια που η εισαγωγή στις Πυροσβεστικές Σχολές γίνεται μέσω πανελληνίων εξετάσεων, λόγω των δύσκολων οικονομικών συνθηκών παρατηρούμε ένα μεγάλο ενδιαφέρον μαθητών για τις σχολές αυτές, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσουν μια μόνιμη εργασία και ίσως να ελαφρύνουν από τα οικονομικά βάρη τους γονείς τους. Θεμιτό είναι κι αυτό να συμβαίνει. Όμως είναι σημαντικό να εξετάζουν οι έφηβοι όλες τις παραμέτρους του επαγγέλματος που θα κάνουν για το υπόλοιπο της ζωής τους. Να ενημερωθούν για τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες του επαγγέλματος και να αναμετρηθούν μαζί τους, να δουν αν μπορούν να τις δεχτούν. Αυτό που με βεβαιότητα μπορώ να πω είναι ότι για να ακολουθήσει κάποιος το επάγγελμα του πυροσβέστη χρειάζεται, πέρα από τις τεχνικές δεξιότητες που πρέπει να καλλιεργήσει, αίσθημα ευθύνης απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, γενναιότητα, διάθεση προσφοράς και αυτοθυσίας, αγάπη και ενδιαφέρον για τον άνθρωπο, πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας.
(Δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ser-Free, τ.65, Μάιος 2024)
