Η άνοιξη ήρθε και απολαμβάνουμε τον ήλιο. Μπορεί βέβαια ο ήλιος να μας χαρίζει υγεία και ευεξία, αλλά είναι υπεύθυνος και για τους αντιαισθητικούς σκούρους λεκέδες στο πρόσωπο, τις γνωστές πανάδες ή ιατρικώς μέλασμα.
Ο όρος μέλασμα προέρχεται από την ελληνική λέξη μέλας (μαύρος). Στις βλάβες του μελάσματος υπάρχει περίσσεια μελανίνης στην επιδερμίδα και στο χόριο. Η αιτιοπαθογένεια δεν είναι πλήρως κατανοητή και δεν υπάρχει ιδανική θεραπεία για την αντιμετώπιση του.
Τι είναι το μέλασμα;
Το μέλασμα είναι η εμφάνιση κηλίδων ή πλακών σε χρώμα που ποικίλει από ανοιχτό έως σκούρο καφέ ή και μπλε-γκρι σε ηλιοεκτεθειμένες περιοχές και κυρίως στο πρόσωπο και το ντεκολτέ. Αναλόγως με την περίπτωση η έκτασή τους μπορεί να είναι από 0,5 εκατοστό έως και πάνω από 10 εκατοστά. Η έντασή τους διαφέρει ανάλογα με την εποχή. Χειροτερεύει το καλοκαίρι και βελτιώνεται τον χειμώνα.
Στατιστική του μελάσματος
Το μέλασμα εμφανίζεται αποκλειστικά στους ενήλικες και αφορά κατά 90% γυναίκες. Το 80% αυτών βρίσκονται στην αναπαραγωγική ηλικία. Στον γενικό πληθυσμό συναντάται σε ποσοστό από 1,5% έως και 33% ανάλογα με τη φυλή.
Εκλυτικοί και επιβαρυντικοί παράγοντες
– Έκθεση στον ήλιο
Κύρια αιτία είναι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (ηλιακή ή τεχνητή υπεριώδης ακτινοβολία/Solarium), όπως προκύπτει και από την εκλεκτική εντόπιση στα φωτοεκτεθειμένα μέρη.
– Ορμονικοί παράγοντες
Κύηση (λέγεται και «μάσκα της εγκυμοσύνης») / Χρήση αντισυλληπτικών / Μετακλιμακτηριακή θεραπεία υποκατάστασης (οιστρογόνα)
– Φάρμακα και Καλλυντικά
Όπως διφαινυλυδαντοίνη, κορτιζόνη, ισοτρετινοίνη (melasma medicamentosum και melasma cosmeticum)
– Φωτότυπος
Άτομα με σκούρο φωτότυπο είναι πιο εύκολο να εμφανίσουν μέλασμα.
– Οικογενειακό ιστορικό
Δεν είναι κληρονομική νόσος, αλλά βρίσκεται στο 50% των περιπτώσεων οικογενειακό ιστορικό.
– Λοιποί παθογόνοι παράγοντες
Υπέρ ή υποθυρεοειδισμός, ηπατική δυσλειτουργία (melasma hepaticum).
Ποια είναι τα συμπτώματα του μελάσματος;
Η προσβεβλημένη περιοχή δεν εμφανίζει κνησμό ή κάποιο άλλο σύμπτωμα. Παρόλο όμως που το μέλασμα είναι ένα αισθητικό πρόβλημα, μπορεί να προκαλέσει σημαντική επιβάρυνση στην ψυχολογία του ασθενούς και να επηρεάσει την ποιότητα ζωής του.
Πώς διαγιγνώσκεται το μέλασμα;
Θεωρείται εύκολα αναγνωρίσιμο λόγω της χαρακτηριστικής υπέρχρωσης της περιοχής εντόπισης και του ιστορικού. Εντούτοις η διάγνωση πρέπει να τίθεται από δερματολόγο για λόγους διαφορικής διάγνωσης και αποκλεισμού άλλων σοβαρών παθήσεων.
Μπορεί να θεραπευθεί;
Δεν υπάρχει μία ιδανική θεραπεία για όλες τις περιπτώσεις και έτσι η θεραπεία εξατομικεύεται. Υπάρχουν όμως πολλές θεραπευτικές επιλογές που συμβάλλουν στην βελτίωση της εικόνας, έως και στην εξαφάνισή του.
-Η λεύκανση είναι συμπτωματική και όχι αιτιολογική.
-Υπάρχει πιθανότητα υποτροπής.
-Πολύ σημαντική η συνέχιση της θεραπείας ως συντήρηση
-Αποτελεσματικότερη είναι η συνδυαστική θεραπεία. Αυτό σημαίνει πως καλό είναι πραγματοποιηθούν διαφορετικές θεραπείες σε διαδοχικές συνεδρίες.
-Αποφυγή γνωστών εκλυτικών αιτιών (ήλιος, ορμονικά σκευάσματα).
-Σωστή χρήση αντιηλιακών.
Ποιες είναι οι θεραπείες του μελάσματος
Ο εξειδικευμένος δερματολόγος είναι αυτός που ανάλογα με τον τύπο της βλάβης και τον τύπο του δέρματος θα επιλέξει την κατάλληλη θεραπεία. Οι θεραπείες μπορεί να είναι τοπικές με λευκαντικούς παράγοντες, επεμβατικές ή συνδυαστικές.
– Λευκαντικοί παράγοντες
Αναστέλλουν την παραγωγή μελανίνης και τον πολλαπλασιασμό των μελανινοκυττάρων. Είναι η υδροκινόνη, τα τοπικά ρετινοειδή, αζελαικό οξύ, τρανεξαμικό οξύ. Συνήθως είναι γαληνικά σκευάσματα συνταγογραφούμενα από τον δερματολόγο, με συνδυασμό ισχυρών δραστικών ουσιών στις κατάλληλες συγκεντρώσεις.
– Χημικά πίλινγκ (γλυκολικό, TCA, διάλυμα Jessner, κοχικό, τρανεξαμικό οξύ) και μικροδερμοαπόξεση. Απομακρύνουν τις ανώτερες κυτταρικές στιβάδες που περιέχουν και την περίσσεια χρωστικής.
– Fractional lasers, που είναι τα μόνα laser που έχουν εγκριθεί από τον FDA για τη θεραπεία του μελάσματος.
– Μεσοθεραπεία με λευκαντικά κοκτέιλ και βιταμίνη C , για αποδοτικότερη διείσδυση τους στο δέρμα.
– Microneedling με dermapen
Είναι μια ελάχιστα επεμβατική θεραπεία που μέσω ελεγχόμενων μικροδιατρήσεων (αόρατων τρυπημάτων) στο δέρμα σε καθορισμένο βάθος με εξαιρετικά λεπτές βελόνες, διεγείρει την παραγωγή κολλαγόνου και ελαστίνης και διευκολύνει την εισχώρηση των δραστικών ουσιών.
ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΟΥΝ ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Η αποτελεσματικότητά τους και η διάρκεια της θεραπείας είναι αντιστρόφως ανάλογες με τη βαρύτητα του μελάσματος. Συνήθως συστήνονται πρωτόκολλα τεσσάρων συνδυαστικών επισκέψεων με διάρκεια 3 μηνών. Η θεραπεία συστήνεται να γίνεται κατά τους μήνες χωρίς ηλιοφάνεια.
ΤΙ ΠΡEΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΕΙ Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΩΝ
Τονίζεται ότι η χρήση αντιηλιακής προστασίας είναι πολύ σημαντική και κατά τη διάρκεια της θεραπείας του μελάσματος, αλλά και στη συντήρηση για την πρόληψη της επανεμφάνισής του. Οπότε το σημαντικότερο σκεύασμα που επιβάλλεται να εφαρμόζεται είναι ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας, όλο τον χρόνο. Ιδίως τους θερινούς μήνες πρέπει να ανανεώνεται κάθε τρεις ώρες. Επίσης ο δερματολόγος θα προτείνει μία ήπια λευκαντική κρέμα και ίσως κάποιες επαναληπτικές συνεδρίες με μηχανικό ή χημικό peeling ή μεσοθεραπεία για συντήρηση του αποτελέσματος.
– Εμπιστευτείτε τον δερματολόγο σας
– Πειθαρχήστε στις θεραπείες που προσφέρει η κοσμητική δερματολογία
– Μην ξεχνάτε την επαρκή φωτοπροστασία.
Χιονάτη Καστορίδου – Μόσχου | Ιατρός Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος | Μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Σερρών, υπό την αιγίδα του οποίου βρίσκεται το παρόν άρθρο.
