Ακμή: όλα όσα θα ήθελες να ξέρεις
Τι είναι, τι την επιδεινώνει, πώς αντιμετωπίζεται.
Γράφει η δερματολόγος Χιονάτη Καστορίδου
Τι είναι «ακμή»;
Η ακμή είναι φλεγμονώδης νόσος που χαρακτηρίζεται κλινικά από πολύμορφες βλάβες των τριχοσμηγματικών θυλάκων, κυρίως του προσώπου, αλλά και των ώμων και του άνω κορμού. Οι βλάβες είναι δυνατόν να είναι κλειστοί και ανοιχτοί φαγέσωρες (comedones, κοινώς «μπιμπίκια»), βλατίδες, φλύκταινες, όζοι, κύστες και σε ποσοστό 15-20% των ασθενών ουλές.
Πόσο συχνή είναι η ακμή και σε ποια ηλικία εμφανίζεται;
Στο 75% των ανθρώπων εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της ζωής τους μερικές βλάβες ακμής. Η ιδιαίτερα συχνή αυτή δερματοπάθεια παρατηρείται συνήθως κατά την εφηβική ηλικία. Στην πραγματικότητα κάθε έφηβος εμφανίζει κάποια ήπια μορφή ακμής, ενώ στο 20% περίπου από αυτούς η δραστηριότητα της νόσου χαρακτηρίζεται αρκετά σοβαρή, ώστε η συμβουλή του ειδικού δερματολόγου ιατρού γίνεται απαραίτητη. Η ακμή όμως είναι δυνατόν να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερη ηλικία, όπως κατά τη διάρκεια της τρίτης, τέταρτης και σπάνια της πέμπτης δεκαετίας της ζωής, δηλαδή και πάνω από τα 40 έτη, ιδιαίτερα στις γυναίκες. Η χρονική μετατόπιση της εκδήλωσης της ακμής σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, οδήγησε στην δημιουργία μιας εξαιρετικά απαιτητικής ομάδας ανθρώπων που προσδοκούν γρήγορη και θεαματική βελτίωση.
Πόσο διαρκεί η ακμή;
Η νόσος διαρκεί πολλά χρόνια, εάν παραμείνει χωρίς θεραπεία και εξελίσσεται με εξάρσεις και υφέσεις. Η παρατήρηση αυτή είναι σημαντική για την κατανόηση της συμπεριφοράς αυτής της πάθησης, αφού το θετικό αποτέλεσμα οποιασδήποτε θεραπευτικής αγωγής, θα πρέπει να συντηρείται με τη χρήση ορισμένων φαρμάκων για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Πού οφείλεται η ακμή;
Η ακμή εμφανίζεται συνήθως σε άτομα στα οποία παρατηρείται αυξημένη παραγωγή σμήγματος. Στην ανάπτυξη της νόσου συμμετέχει κατόπιν ένας αναερόβιος μικροοργανισμός, το προπΙονικό βακτηρίδιο της ακμής. Στις γυναίκες σημαντικός παράγοντας εμφάνισης της ακμής είναι η παρουσία υπερανδρογοναιμίας, στα πλαίσια ή όχι συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να συνοδεύεται από υπερτρίχωση προσώπου, κορμού και άκρων και αραίωση της τριχοφυΐας του τριχωτού της κεφαλής.
Ποιοι παράγοντες βελτιώνουν ή επιδεινώνουν την ακμή;
Α) Δίαιτα
Οι περισσότεροι ασθενείς με ακμή θεωρούν ή έχουν διαβάσει ότι συγκεκριμένες τροφές, όπως τα ζωικά λίπη ή η σοκολάτα προκαλούν την εμφάνιση ή επιδεινώνουν την νόσο. Η άποψη όμως αυτή δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τη μελέτη μεγάλου αριθμού ασθενών, στους οποίους δεν ενοχοποιείται καμιά τροφή για την πρόκληση και την επιδείνωση της ακμής. Επομένως η σύσταση είναι, εάν εντοπισθεί από τον ίδιο ασθενή μια τροφή που τον ενοχλεί, να την περιορίσει κατά την διάρκεια της θεραπείας.
Β) Έμμηνος ρήση
Παράγοντες που αφορούν στην κυκλοφορία ορισμένων ορμονών φαίνεται ότι επιδρούν στην πορεία της νόσου, αφού στο 70% των γυναικών με ακμή παρατηρείται εμφάνιση ορισμένων βλαβών ή και έξαρση της, μια εβδομάδα περίπου από την έμμηνο ρήση. Τα αντισυλληπτικά δισκία δε θα πρέπει να περιέχουν ορμονικά παράγωγα με ανδρογόνο δράση.
Γ) Εγκυμοσύνη και θηλασμός
Η επίδραση της κύησης και του θηλασμού στην εξέλιξη των βλαβών είναι ποικίλη, δηλαδή σε ορισμένες περιπτώσεις δεν παρατηρείται καμιά μεταβολή, σε άλλες σημειώνεται επιδείνωση και σε άλλες βελτίωση.
Δ) Ηλιακή ακτινοβολία
Η ακμή συνήθως βελτιώνεται με την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, αλλά το θετικό αποτέλεσμα διατηρείται για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Το 60% των ασθενών περίπου αναφέρουν ότι ο ήλιος είχε θετικό αποτέλεσμα, ενώ το 20% δε διακρίνουν σημαντική μεταβολή. Στο υπόλοιπο 20% η ακμή επιδεινώνεται κατά την διάρκεια των διακοπών, καθώς η εμφάνιση των βλαβών ευνοείται από την υψηλή υγρασία.
Ε) Χρήση καλλυντικών ουσιών
Η παρατεταμένη χρήση καλλυντικών ουσιών είναι επίσης δυνατόν να επιδεινώσει τη νόσο ή να προκαλέσει την έκθεση νέων βλαβών ακμής, κυρίως κλειστών φαγεσώρων. Το μακιγιάζ είναι προτιμότερο να γίνεται με πούδρα και όχι με make-up. Εάν και όταν χρησιμοποιείται make-up είναι καλύτερο να εφαρμόζεται oil free make-up. Η αφαίρεση του μακιγιάζ πρέπει να γίνεται προσεκτικά και αποτελεσματικά.
ΣΤ) Φάρμακα και χημικές ουσίες
Ορισμένα φάρμακα, όπως η κορτιζόνη και μερικές χημικές ουσίες, όπως τα έλαια, είναι δυνατόν να ευνοήσουν την ανάπτυξη των φλεγμονωδών συνήθως μορφών της νόσου. Γι’ αυτό και η ακμή συγκαταλέγεται μερικές φορές μεταξύ των παθήσεων επαγγελματικής αιτιολογίας.
Ζ) Κληρονομικότητα
Τέλος, η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει κάποιο, αδιευκρίνιστο ακόμη ρόλο, αφού η συχνότητα της ακμής είναι μεγαλύτερη σε μερικές οικογένειες σε σχέση με άλλες.
Εκτίμηση της σοβαρότητας της ακμής
Ο τρόπος με τον οποίο ο ασθενής αντιμετωπίζει την ακμή του είναι υποκειμενικός και ως τέτοιος πρέπει να αντιμετωπίζεται. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις μπορεί να είναι εντονότερες από ότι ο ιατρός και οι συγγενείς έχουν εκτιμήσει.
Σχηματίζονται πάντα ουλές και υπολειμματικές βλάβες (κόκκινα σημάδια);
Στο 20% περίπου των περιπτώσεων σχηματίζονται ουλές και η ανάπτυξη τους έχει σχέση με το χρόνο έναρξης της θεραπείας. Δηλαδή όσο πιο έγκαιρα αρχίσει η θεραπεία τόσο λιγότερες οι πιθανότητες ανάπτυξης ουλών. Επίσης, δημιουργούνται “κόκκινα σημάδια”, όταν οι βλάβες είναι φλεγμονώδεις και διανοίγονται πριν από την υποχώρηση τους, όταν δηλαδή “σπάζουμε τα σπυράκια”. Η υποχώρηση τους βοηθείται με την εφαρμογή ειδικών διαλυμάτων και πήλινγκ.
Θεραπεύεται η ακμή;
Η αντιμετώπιση της ακμής είναι αποτελεσματική σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις και εξαρτάται από τη μορφή, τη διάρκεια και την εντόπιση της νόσου, την ηλικία του ασθενούς και τις θεραπευτικές μεθόδους που έχουν προηγουμένως εφαρμοσθεί. Όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι απαραίτητο να εκτιμηθούν από δερματολόγο ιατρό, ο οποίος θα χορηγήσει και την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
Πόσο χρόνο διαρκεί η αγωγή;
Η ενημέρωση και η συνεργασία του ασθενούς αποτελεί βασική προϋπόθεση επιτυχίας της θεραπείας, αφού η διάρκεια της δεν αφορά σε μερικές μέρες ή εβδομάδες, αλλά σε αρκετούς μήνες, ενώ για την συντήρηση του θετικού αποτελέσματος είναι δυνατόν να απαιτηθεί η τοπική χρήση ενός φαρμάκου για αρκετά χρόνια.
Πότε αποτυγχάνει η θεραπεία της ακμής;
Η αποτυχία της θεραπείας οφείλεται τις περισσότερες φορές στη μη συμμόρφωση του ασθενούς στην προτεινόμενη αγωγή και μερικές φορές στην ψυχική υπερένταση.
Χιονάτη Καστορίδου – Μόσχου | Ιατρός Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος | Μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Σερρών, υπό την αιγίδα του οποίου βρίσκεται το παρόν άρθρο.
