Φθινόπωρο στα Σέρρας… Άλλος αέρας στην πόλη, με εκδηλώσεις λαοφιλείς: τη Γιορτή Τέχνης (ελπιδοφόρος θεσμός) και τη Serexpo (με τις δωρεάν συναυλίες και την τσίκνα από τα σουβλάκια και τα σουτζουκάκια), που τις ευνόησε αδιαμφισβήτητα το οψιμοκαλόκαιρο του Σεπτέμβρη.
Ύστερα χάλασε απότομα ο καιρός, μπήκε φορτσάτος ο Οκτώβρης. Κι ένας βοριάς κρύος και δυνατός νίκησε τον ήλιο τον υπερόπτη κι ανάγκασε κάθε διαβάτη να τυλιχτεί σφιχτά στο πανωφόρι του. Στο έμπα του μήνα, έκανε ποδαρικό η Λέσχη Αφήγησης Παραμυθιών. Στη Βιβλιοθήκη μας. Σάββατο, στις 11. Δύσκολη μέρα και ώρα. Η ώρα που πίνουν καφέ –σχεδόν όλοι– οι κάτοικοι της πόλης. Όλα τα μαγαζιά γεμίζουν Σάββατο πρωί. Κι εμείς οι λίγοι, οι ρομαντικοί, που αναζητούμε την παραμυθία (παρηγοριά) στα λόγια των αφηγητριών (προσώρας μόνο γυναίκες) χαλαλίζουμε ένα πρωινό του Σαββάτου, μία φορά τον μήνα. Για να λέμε και ν’ ακούμε παραμύθια. Να θυμόμαστε πού και πού ιστορίες των παλιών που ριζώνουν στις καρδιές των ανθρώπων.
Έπιασε έπειτα περισσότερο κρύο, κλειστήκαμε κάπως μέσα περιμένοντας νέα πνοή καλλιτεχνικών και πνευματικών δρώμενων. Έναν λόγο να βγούμε από τα σπίτια μας κι ας τυλιχτούμε ακόμη πιο σφιχτά στα πρόωρα βγαλμένα από το αντισκωριακό πανωφόρια μας. Και λίγο προτού εκπνεύσει το φθινόπωρο, άλλο σπουδαίο γεγονός αναμένεται στην πόλη: το Φεστιβάλ Ποίησης, πρόσφατο απόκτημα. Τώρα θα μου πείτε: «Μα πόσοι ενδιαφέρονται για ποίηση;» Είμαστε λίγοι, είναι αλήθεια, όμως έρχονται κι άλλοι, από άλλες πόλεις και χώρες. Κι αλλάζει λίγο ο αέρας μας. Γίνεται πιο… ευρωπαϊκός, πιο «ιντερνασιονάλ», που λένε.
Τελικά, γιατί είναι γνωστή αυτή η πόλη στο πανελλήνιο; Σίγουρα για το τρίπτυχο «μπουγάτσα-ακανές-σουβλάκι». Γαστρονομικός τουρισμός. Κάτι είναι κι αυτό, μην είμαστε και πλεονέκτες. Κι όσο για τον άλλον τουρισμό, που ενδιαφέρεται για τα αξιοθέατα; Πέρα από τον λόφο του Κουλά (με τον Πύργο του Ορέστη και την πανοραμική θέα της πόλης) που, αν δεν υπήρχε το γνωστό καφεοινοτεϊοποτείο-γκουρμέ ρεστοράν, πιθανόν να τον είχαν πνίξει τα χόρτα, τι άλλο να δει ένας τουρίστας στις Σέρρες; Σίγουρα το Μπεζεστένι (παλιά οθωμανική αγορά υφασμάτων) που λειτουργεί ως Αρχαιολογικό Μουσείο (κάθε Τρίτη κλειστά) και το Ζινζιρλί Τζαμί, ως χώρος εκθέσεων και πολιτιστικών δράσεων (κατά περιόδους).
Υπάρχει, θα πείτε, και το Μουσείο Ξενάκη, που θα έπρεπε να αποτελεί πόλο έλξης για τους απανταχού εραστές της τέχνης. Φυσικά θα ήταν πόλος έλξης, αν είχε προβληθεί σωστά (χάρη μάς έκανε ο Ξενάκης και άλλοι δωρητές των έργων του). Για διαφήμιση του μουσείου; Ούτε λόγος. (Παρά τις πρόσφατες βραβεύσεις από το Μουσείο Μπενάκη για τις εξαίρετες δράσεις του). Ούτε καν οδοδείκτες μέσα κι έξω από την πόλη. Αφού κόπηκαν οι μεταξωτές κορδέλες των εγκαινίων, με τους γνωστούς παρευρισκόμενους ντόπιους πολιτικούς και άλλους επιφανείς εκπροσώπους της πολιτείας, ύστερα τι; Λειτούργησε για δύο χρόνια άψογα και αρκετά φιλόδοξα, με συμβάσεις υπαλλήλων ορισμένου χρόνου που στη συνέχεια δεν ανανεώθηκαν, κάτι τετράωρα μόνο που δεν τα δέχτηκε ουδείς. Οι ξεναγήσεις, βέβαια, γίνονταν και γίνονται ακόμη από εθελοντές. Κι όσο ο εθελοντισμός είναι ενεργός, τόσο βολεύονται κάποιοι. (Εξοικονόμηση και ανακατανομή πόρων).
Από την άλλη, ασφαλτοστρώσεις γίνονται σωρηδόν τελευταία. Όλη η πόλη μυρίζει φρεσκοστρωμένη πίσσα. Καινούργια η Βενιζέλου. Και η γεμάτη τρύπες Μεγάλου Αλεξάνδρου. Και τα έργα συνεχίζονται σε μικρότερες γειτονιές και παράδρομους.
Για τα μνημεία, όμως, των Σερρών τι γίνεται; Το Προδρομούδι (μετόχι της Ιεράς Μονή Τιμίου Προδρόμου), αν και είχαν γίνει εργασίες συντήρησης, δεν λειτουργεί πια. Κάτι Πέμπτες παλιότερα, άντε και κάθε Μεγάλη Παρασκευή (ακόμη;) για να προσκυνήσουν τον Επιτάφιο οι πιστοί, στον δρόμο για την απογευματινή περιφορά στα νεκροταφεία.
Για τα άλλα μνημεία, τα οθωμανικά, χλωμά τα πράγματα. Κι είναι κι αυτές οι πρόσφατες ανακοινώσεις για έναρξη μελετών συντήρησης και αποκατάστασης των τζαμιών της Αγια-Σοφιάς και του Κοτζά Μουσταφά Πασά. Και η διαβεβαίωση πως θα ολοκληρωθούν οι εργασίες ως το τέλος του χρόνου. Μελέτες είχανε ξεκινήσει και παλιότερα βέβαια, αλλά για κάποιον λόγο δεν ευοδώθηκαν. Οπότε, κρατάμε μικρό καλάθι.
Το οθωμανικό υδραγωγείο πάλι, που δεν το ξέρει σχεδόν κανείς και του άλλαξαν και όνομα από πάνω; Μεταβυζαντινό επιμένουν να το λένε ορισμένοι. Και ο νοών νοείτω. Για να μην πούμε για τις μελέτες που είχαν εξαγγελθεί, λίγα μόλις χρόνια πριν, για εργασίες που θα οδηγούσαν σε ανάδειξή του ως κορυφαίο τουριστικό αξιοθέατο. Εργασίες που δεν έγιναν ποτέ. Έμειναν στις μελέτες, αν ολοκληρώθηκαν κι αυτές. (Το μικρό καλάθι που λέγαμε).
Φθινοπώριασε για τα καλά στις Σέρρες. Τα πλατάνια στην κοιλάδα σχεδόν γυμνώθηκαν από το δυνατό φύσημα του ανέμου. Να γινότανε, λέει, να πάρει μακριά τη μυρωδιά από τις σάπιες σκέψεις, τον σκοταδισμό, τη μισαλλοδοξία, τη στενομυαλιά κάποιων ανθρώπων. Που μάλλον είναι μεταδοτική, καθώς φαίνεται. Δύσκολα αλλάζουν τα πράγματα σε αυτή την πόλη.
Μα τι συμβαίνει επιτέλους σε τούτη την πόλη; Ποιος αντι-ούριος άνεμος παρασέρνει μακριά την εξέλιξη και την πρόοδο; Ποια η προκοπή σε τελική ανάλυση; Κι αν αναρωτιόμαστε γιατί αυτή δεν έρχεται ποτέ, ας δούμε ενδεικτικά τι ακολούθησε της ανακοίνωσης για την έναρξη των μελετών για τα συγκεκριμένα τζαμιά (και των συνεπακόλουθων εργασιών συντήρησης): πήραν «φωτιά» τα πληκτρολόγια στα κοινωνικά δίκτυα, «φούντωσαν» οι θεωρίες συνωμοσίας. «Να τα κάνουμε αποθήκες για τα αρχαία μας/να τα κάνουμε εκκλησίες/να τα γκρεμίσουμε». Και μύρια όσα αναθέματα. Οι συναινούντες αρκετοί, συνδαυλίζοντας με λάικ ή με πύρινα σχόλια. Βλέπουν τζαμιά και ακούν μουεζίνηδες παντού (ακόμη και σ’ αυτά που δεν έχουν καν μιναρέδες – γκρεμίστηκαν μόνοι τους;) να καλούν σε προσευχή τους «Πακιστανούς», όπως λένε, που πλημμύρισαν τον νομό. Αναμεσά τους, ευτυχώς, υπήρξαν και αντίθετες φωνές, λιγότερες όμως.
Φθινοπώριασε για τα καλά στις Σέρρες. Τα πλατάνια στην κοιλάδα σχεδόν γυμνώθηκαν από το δυνατό φύσημα του ανέμου. Να γινότανε, λέει, να πάρει μακριά τη μυρωδιά από τις σάπιες σκέψεις, τον σκοταδισμό, τη μισαλλοδοξία, τη στενομυαλιά κάποιων ανθρώπων. Που μάλλον είναι μεταδοτική, καθώς φαίνεται. Δύσκολα αλλάζουν τα πράγματα σε αυτή την πόλη. (Λέτε να φταίει που δεν έχει θάλασσα;) Η μιζέρια τα τελευταία χρόνια είναι παντού. Χώνεται στα σπίτια περνώντας μέσα από κλειδαρότρυπες, σαν το παγερό αεράκι που κατηφορίζει από τα σερραϊκά βουνά, παγώνει τις καρδιές, μα πιο πολύ τους πόρους του μυαλού κάποιων. (Λίγων, πολλών;) Κι ό,τι προσπάθειες γίνονται για αλλαγή του κλίματος, μοιάζουν τελικά με φωνές βοώντων εν τη ερήμω.
Πας σε άλλα μέρη της χώρας και ντρέπεσαι να πεις από πού ήρθες. Οι μη πολιτικοποιημένοι κάνουνε συνειρμούς για ακανέδες και μπουγάτσα. Για τους άλλους, η λέξη «Σέρρες» αποτελεί κόκκινο πανί. Όχι για την κατρακύλα του νομού (παρά την –«ευγενή»– καταγωγή γνωστών πολιτικών), αυτή την ξέρουμε εμείς που ζούμε εδώ. Για τα «τζάκια» μιλάνε. Όχι αυτά με τις καμινάδες, ξέρετε ποια. Και που στις εκλογές οι Σερραίοι επιμένουν να ψηφίζουν τους ίδιους και τους ίδιους. Κι αν έρθει η κουβέντα στο δυστύχημα των Τεμπών; Δεν τολμάς να μιλήσεις καν. Καυτή πατάτα. (Έχουμε καλές πατάτες στα Σέρρας).
Το φθινόπωρο είναι η αγαπημένη μου εποχή. Το βοριαδάκι, τα πεσμένα φύλλα και τα πρωτοβρόχια φέρνουνε πάντα μια μελαγχολία γλυκιά. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, μια μόνιμη μελαγχολία και γκρίνια πλανάται πάνω από τη μικρή μας πόλη. Τη βουνοπεριτριγυρισμένη, τη δασοσκέπαστη, με την αναξιοποίητη κοιλάδα της, με τις γκρεμισμένες γέφυρες, που λες και η έλλειψή τους άφησε αγεφύρωτο το χάσμα μεταξύ οπισθοδρόμησης και προόδου. Τις πταίει;
Φθινόπωρο είπαμε. Η αγαπημένη σου εποχή. Να μην γκρινιάζεις – λες. Να στηρίζεις τα ντόπια καταστήματα – λένε οι έμποροι. Να ψωνίζεις από δω. Να τρως εδώ. Να μένεις εδώ (πόσοι μείναμε;) Να ζεις εδώ (ως πότε;) Να αναπνέεις εδώ. Με τι αέρα πια; Δεν έχουμε οξυγόνο…
