Η λέξη επιληψία προέρχεται από το ελληνικό ρήμα «επιλαμβάνειν», που σημαίνει «καταλαμβάνω, προσβάλλω αιφνίδια, κυριαρχώ πάνω σε κάποιον». Οι πρώτες αναφορές για την επιληψία ξεκινούν από την αρχαιότητα όταν ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης, αναγνώρισε ότι η επιληψία δεν οφείλεται στην κατάληψη του σώματος από δαίμονες, αλλά στον ίδιο τον ανθρώπινο εγκέφαλο και ότι δεν υπάρχει τίποτε υπερφυσικό πίσω από αυτήν.
Επιληπτική κρίση και επιληψία
Σε πολλές περιπτώσεις οι όροι «επιληπτική κρίση» και «επιληψία» χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν το ίδιο πράγμα, την εμφάνιση δηλαδή επιληπτικών σπασμών σε κάποιο άτομο. Αυτό που θα πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι η επιληπτική κρίση είναι ένα επεισόδιο προσωρινής απορρύθμισης του εγκεφάλου, που εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, όπως σπασμούς σε χέρια και πόδια, απώλεια συνείδησης κ.ά., ενώ η επιληψία είναι μία νόσος, στην οποία έχουμε χρόνια επαναλαμβανόμενα επεισόδια επιληπτικών κρίσεων. Η εμφάνιση μιας επιληπτικής κρίσης σε κάποιο άτομο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αυτό πάσχει από επιληψία. Η επιληπτική κρίση δεν είναι ασθένεια. Είναι ένα σύμπτωμα, όπως ο πυρετός για παράδειγμα. Μία επιληπτική κρίση μπορεί να εμφανιστεί από διάφορες αιτίες, όπως ένα χτύπημα στο κεφάλι, λήψη ναρκωτικών ουσιών, ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι δυνατόν να εντοπιστεί η αιτία που την προκάλεσε. Συνεπώς, μία επιληπτική κρίση μπορεί να εμφανιστεί και σε κάποιον ο οποίος δεν πάσχει από επιληψία. Σύμφωνα με τους ειδικούς, υπολογίζεται ότι ένα 7-10% του πληθυσμού θα εμφανίσει ένα επεισόδιο επιληπτικής κρίσης κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Πώς εκδηλώνεται μια επιληπτική κρίση
Υπάρχουν πάνω από 20 είδη επιληπτικών κρίσεων, ανάλογα με το σημείο του εγκεφάλου που σχετίζεται με αυτές. Για παράδειγμα, μία επιληπτική κρίση που επηρεάζει το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει το κέντρο της κίνησης των χεριών θα προκαλέσει σπασμούς σε αυτά. Όταν η κρίση επεκτείνεται σε ολόκληρο τον εγκέφαλο, τότε έχουμε την εμφάνιση μιας γενικευμένης τονικοκλονικής κρίσης, η οποία αποτελεί και την πιο γνωστή μορφή επιληπτικής κρίσης.
Ας δούμε τα χαρακτηριστικά σημεία και συμπτώματα που εμφανίζονται κατά τη διάρκειά της:
– Το άτομο εμφανίζει απώλεια συνείδησης και πέφτει στο έδαφος
– Το κορμί του αρχικά γίνεται άκαμπτο, ενώ στη συνέχεια αρχίζουν έντονες, ρυθμικές συσπάσεις των χεριών και των ποδιών
– Σφίγγει τα δόντια δαγκώνοντας σε κάποιες περιπτώσεις και τη γλώσσα του
– Τρέχουν σάλια από το στόμα του
– Η αναπνοή του γίνεται βαριά και το πρόσωπό του μελανιάζει
– Ίσως εμφανίσει απώλεια ούρων ή/και κοπράνων
Πρώτες Βοήθειες
– Διατηρείστε την ψυχραιμία σας και καθησυχάστε όσους βρίσκονται στον χώρο
– Χρονομετρήστε τη διάρκεια της κρίσης
– Απομακρύνετε τυχόν έπιπλα ή επικίνδυνα αντικείμενα που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό κατά τη διάρκεια των σπασμών, όπως καρέκλες, αιχμηρά αντικείμενα κ.ά.
– Προστατέψτε το κεφάλι του ατόμου για να μην έρχεται σε επαφή με το έδαφος τοποθετώντας από κάτω κάτι μαλακό, όπως ένα ρούχο ή μαξιλάρι
– Χαλαρώστε τυχόν σφιχτά ρούχα και ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται γύρω από τον λαιμό και βγάλτε τα γυαλιά αν υπάρχουν
– Όταν η κρίση περάσει, βάλτε το άτομο σε πλάγια θέση ασφαλείας
– Μείνετε κοντά του ελέγχοντας συνεχώς την αναπνοή του
Βασικό στοιχείο στην αντιμετώπιση της επιληπτικής κρίσης είναι να χρονομετρηθεί η διάρκειά της. Οι περισσότερες διαρκούν από μερικά δευτερόλεπτα έως 5 λεπτά και μετά το πέρας τους το άτομο πιθανό να βρίσκεται ακόμη σε σύγχυση ή να νιώθει εξαντλημένο, κάτι που είναι βέβαια απόλυτα φυσιολογικό. Εάν όμως η κρίση παραταθεί για περισσότερα από 5 λεπτά, τότε έχουμε την εμφάνιση της επιληπτικής κατάστασης (status epilepticus). Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αναζητηθεί άμεσα ιατρική βοήθεια, καθώς αποτελεί μία εξαιρετικά επείγουσα κατάσταση για την υγεία του πάσχοντα η οποία χρήζει εξειδικευμένης αντιμετώπισης.
Λάθη που γίνονται συχνά
Δυστυχώς κατά την αντιμετώπιση των επιληπτικών κρίσεων γίνονται ορισμένες λανθασμένες παρεμβάσεις από τους παρευρισκόμενους, οι οποίες αντί να βοηθήσουν επιδεινώνουν την κατάσταση του πάσχοντα. Τα έχω συναντήσει κι εγώ ο ίδιος πολλές φορές σε περιστατικά τα οποία έχω αντιμετωπίσει. Τα πιο συχνά από αυτά είναι:
– Η τοποθέτηση αντικειμένων όπως κουτάλια, μπρελόκ, στυλό ή ακόμη και δαχτύλων μέσα στο στόμα του ατόμου κατά τη διάρκεια της κρίσης. Αυτό είναι άκρως επικίνδυνο και δεν θα πρέπει να γίνεται σε καμία περίπτωση καθώς υπάρχει ο κίνδυνος τραυματισμού (σπάσιμο δοντιών, πρόκληση αιμορραγίας ή ακόμη και ενσφήνωση του αντικειμένου μέσα στον αεραγωγό με αποτέλεσμα την ασφυξία).
– Η προσπάθεια καθήλωσης και ακινητοποίησης του ατόμου την ώρα της κρίσης με στόχο τον τερματισμό των σπασμών. Οι σπασμοί θα σταματήσουν μόνο όταν η κρίση κάνει χρονικά τον κύκλο της και όχι νωρίτερα.
– Η ρίψη νερού στο πρόσωπο του ατόμου κατά τη διάρκεια της κρίσης είναι επικίνδυνη γιατί υπάρχει ο κίνδυνος εισρόφησης.
– Η χορήγηση φαρμάκων από το στόμα δεν πρέπει να επιχειρείται κατά τη διάρκεια της κρίσης, γιατί υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού, πνιγμονής ή εισρόφησης.
Πληροφορίες για τα πιστοποιημένα προγράμματα που διοργανώνει ο Νικόλαος Γκούρτσας μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της First Aid National www.firstaidnational.gr
