Συγγραφικό ντεμπούτο για τη Σερραία φιλόλογο
Συνέντευξη στη Χρυσάνθη Ιακώβου
Μαρία, πες μου λίγα λόγια για την πρώτη σου ποιητική συλλογή «Κόκκινο νήμα» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Υψικάμινος.
Με τη λογοτεχνία και ειδικότερα με την ποίηση ασχολούμαι χρόνια. Η γραφή μου, συνήθως, σε ελεύθερο στίχο με ποικίλη θεματογραφία. Το «Κόκκινο νήμα», που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο από τις Εκδόσεις Υψικάμινος, και είναι η πρώτη μου προσωπική ποιητική συλλογή αποτελεί για μένα ένα στοίχημα με τον εαυτό μου. Το έβαλα όταν εντάχθηκα στον Φιλολογικό Όμιλο Ελλάδας, ο οποίος ως βασικό του στόχο μεταξύ άλλων, έθεσε τη δημιουργία μιας νέας λογοτεχνικής σχολής, αυτής του δομημένου ρεαλισμού. Επέλεξα να στηρίξω το εγχείρημα. Μελετώντας κι εμβαθύνοντας στη θεωρία αποφάσισα επίσημα να προχωρήσω και στην πράξη. Έτσι προέκυψε το «Κόκκινο νήμα». Ομολογώ πως η ικανοποίηση και η χαρά μου μεγεθύνονται δεδομένου του γεγονότος πως αυτή, η πρώτη μου ποιητική συλλογή, αφορά την τοπική ιστορία της πόλης μου.
Η συλλογή σου πραγματεύεται το θέμα της βουλγαρικής κατοχής στο διάστημα 1906-1918. Τι σε ώθησε να ασχοληθείς με αυτό το θέμα και τι έρευνα απαιτούνταν για να το αποδώσεις;
Ακριβώς. Το «Κόκκινο νήμα» είναι ένα νήμα που, ξεκινώντας από τον αγώνα των Μακεδόνων ενάντια στην επεκτατική πολιτική του Βουλγαρικού Κομιτάτου, ξετυλίγεται μέσα στα συνταρακτικά γεγονότα τόσο της πρώτης Βουλγαρικής Κατοχής 1912-1913, στη διάρκεια των δύο Βαλκανικών Πολέμων, όσο και της δεύτερης 1916-1918 στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται, όπως καταλαβαίνετε, για ένα ταξίδι στο ιστορικό παρελθόν, που χρειάστηκε αναζήτηση και μελέτη ιστορικού υλικού, τόσο έντυπου όσο και ηλεκτρονικού, κριτική αντιμετώπιση και αντικειμενοποίησή του, ώστε τεκμηριωμένα να παρουσιαστούν γεγονότα που συνέβησαν τότε. Οφείλω να ευχαριστήσω τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και συγκεκριμένα το Τμήμα Σερρών, τον προϊστάμενο κ. Ι. Τσαρουχά και την αρχειονόμο κ. Ει. Βασιλοπούλου για την προθυμία και τη συνεργασία τους στην αναζήτηση υλικού. Θέλω να ευχαριστήσω στο σημείο αυτό και τον πρόεδρο του ΦΟΕ, κ. Αντ. Χαριστό για την προτροπή και ενθάρρυνση. Πρόκληση για τη συγγραφή αυτής της ποιητικής συλλογής ήταν για μένα η ποιητική αποτύπωση περιφερειακών, κατά μια πρώτη ανάγνωση, αλλά ουσιαστικών γεγονότων της ελληνικής ιστορίας γενικά και της πόλης των Σερρών και της περιφέρειάς της ειδικότερα. Χωρίς λυρικές παρεκκλίσεις οι ρεαλιστικές περιγραφές των ποιητικών στίχων πραγματικά συγκλονίζουν.
Πώς θα έκρινες την πόλη μας καλλιτεχνικά, πολιτιστικά, πνευματικά; Τι επιπλέον θα μπορούσαμε να έχουμε;
Δεν μου αρέσει να μηδενίζω καμιά προσπάθεια πολιτιστικής δραστηριότητας. Η πόλη μας παρουσιάζει πνευματική κίνηση καθώς άνθρωποι του πνεύματος παράγουν έργα και τα επικοινωνούν με ποικίλους τρόπους. Καλλιτέχνες, ερασιτέχνες και επαγγελματίες, προσπαθούν να δημιουργήσουν μια όμορφη ατμόσφαιρα με τη μουσική, τις θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις ζωγραφικής κ.α. Σημαντικό ρόλο παίζουν συχνά οι φορείς. Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. με την Πανεπιστημιάδα Θεάτρου και τις παραστάσεις που ανεβάζει ακόμα και στην περιφέρεια, ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Σερρών με την καθιέρωση -το ελπίζω- του Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης. Υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι πολιτιστικοί φορείς, όπως η ΕΜΕΙΣ, ο Σύλλογος Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών, και όχι μόνο, που πραγματικά ανεβάζουν το πολιτιστικό επίπεδο της πόλης. Η πόλη μας χάνει, γιατί δεν υπάρχει πάντα ουσιαστική και επαρκής υποστήριξη από τους ιθύνοντες τόσο της πόλης όσο και της περιφέρειας. Νομίζω πως χρειάζεται οπωσδήποτε να διατίθενται χώροι καταλληλότεροι για όλες τις δραστηριότητες. Καλά που υπάρχει, θα πω, το Ανοιχτό Αμφιθέατρο του ΔΙΠΑΕ Σερρών. Το Δημοτικό Θεατράκι χρειάζεται οπωσδήποτε αναβάθμιση. Χρειάζονται Φεστιβάλ που να προσελκύσουν τη νέα γενιά, όπως φεστιβάλ σύγχρονου χορού ή performance art ή άλλα. Και βέβαια δεν γίνεται να μην εκφράσω την απογοήτευσή μου για το Φεστιβάλ Αμφίπολης. Νομίζω πως είναι μεγάλη απώλεια για το πολιτιστικό και ιστορικό μέγεθος της πόλης μας.
Ως ποιήτρια και ως φιλόλογος, πώς θα χαρακτήριζες τη σχέση των Ελλήνων -και ειδικά των νέων- με το διάβασμα και τη λογοτεχνία;
Δυστυχώς η σχέση των Ελλήνων, ειδικά των νέων, με το διάβασμα και τη Λογοτεχνία περνάει κρίση. Σοβαρή κρίση μάλιστα, που την αποδίδω στην επιτάχυνση της τεχνολογίας και στην αλλαγή των τρόπων κατανάλωσης του χρόνου και της ψυχαγωγία. Το διάβασμα, που απαιτεί χρόνο, συγκέντρωση και ενδοσκόπηση, έρχεται συχνά σε σύγκρουση με τη συνεχή ροή των κοινωνικών μέσων και του ψηφιακού περιεχομένου. Ωστόσο, επειδή είμαι αισιόδοξος άνθρωπος από τη φύση μου και αλληλεπιδρώ με μαθητές και μαθήτριες, διδάσκοντας Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία διαπιστώνω με ικανοποίηση πως τα παιδιά έχουν ευαισθησίες, ανεξερεύνητες μεν υπαρκτές δε. Συχνά, κατά την ανάλυση λογοτεχνικών κειμένων, προβληματίζονται, ενθουσιάζονται με τις προσεγγίσεις τους και μπαίνουν στη διαδικασία να διαβάσουν βιβλία που τους κινούν το ενδιαφέρον. Νομίζω και ελπίζω πως η διδασκαλία ολόκληρων λογοτεχνικών κειμένων, οι Λέσχες Ανάγνωσης και η επαναλειτουργία των Σχολικών Βιβλιοθηκών εντός του σχολείου να λειτουργήσουν προτρεπτικά για τη νέα γενιά.
* Η ποιητική συλλογή «Κόκκινο νήμα» διατίθεται τόσο στο Βιβλιοπωλείο «Επικαιρότητα» όσο και στα υπόλοιπα βιβλιοπωλεία της πόλης και της Ελλάδας. Η παρουσίασή της προγραμματίζεται για τις αρχές του Φλεβάρη.
Who is who
Η Μαρία Καραθανάση, κόρη του Σερραίου βιβλιοπώλη Γρηγόρη Καραθανάση. Σπούδασε Φιλολογία στο ΑΠΘ. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων και σήμερα διδάσκει στο 5ο ΓΕ.Λ. Σερρών. Συμμετέχει ενεργά στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης και ασχολείται με την λογοτεχνία. Διδάσκει δημιουργική γραφή στους μαθητές της. Ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά. Συμμετείχε σε συλλογικούς τόμους ποίησης του ΦΟΕ «Βαρδάρης», «Άφησε με να έρθω μαζί σου», «Σιδηρά βελόνη στην ουρήθρα»,, «Μάνα, κι αν έρθουν οι φίλοι μου», ενώ διηγήματά της περιλαμβάνονται στις συλλογές διηγημάτων του ΦΟΕ «Κάποτε στην Ελλάδα» και «Πατησίων κι Βερανζέρου γωνία».
(Δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ser-Free, τ.67, Οκτώβριος 2024)
