Κάποτε ορισμένοι διανοητές επιχειρούσαν να απαλλάξουν τους ανθρώπους από τις θρησκείες. Σήμερα θα έπρεπε μάλλον να απαλλαχθούν οι θρησκείες από ορισμένους πιστούς τους. Ο εξτρεμισμός με τις συνοδευόμενες εικόνες φρικιαστικής βίας, τα τρομοκρατικά χτυπήματα στην Ευρώπη των τελευταίων ετών και η γιγάντωση του προσφυγικού προβλήματος με την αθρόα μετακίνηση πληθυσμών στη νότια κυρίως Ευρώπη έχουν επιφέρει μια γενικευμένη αίσθηση φόβου. Η ισλαμοποίηση της Ευρώπης είναι το νέο σκιάχτρο της πολιτικής, θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής. Η εικόνα γκετοποίησης των κέντρων μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων με παράλληλη ερημοποίησή τους από ντόπιους πολίτες είναι κοινή και σίγουρα ζοφερή. Αποτέλεσμα η άνοδος του ακροδεξιού χώρου στο πολιτικό γίγνεσθαι των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών. Φυσιολογικό; Φυσιολογικό! Πόσο όμως κινδυνεύει τελικά η Ευρώπη και κυρίως η Ελλάδα από τον ισλαμισμό;
Ας ρίξουμε μια ματιά στη χώρα μας. Οι μουσουλμάνοι της Θράκης ποτέ δεν αμφισβήτησαν το ελληνικό κράτος. Αντίθετα, έπραξαν στο ακέραιο το καθήκον τους, στον πόλεμο του ’40-’41 υπήρξαν μουσουλμάνοι που παρασημοφορήθηκαν για τη γενναιότητα που επέδειξαν στη μάχη. Ελάχιστοι γνωρίζουν πως κατά τη διάρκεια της Κατοχής πολλοί Έλληνες βρήκαν καταφύγιο στη γειτονική και ουδέτερη Τουρκία, ενώ στα φιλμ του Ελληνοϊταλικού Πολέμου υπάρχουν αναφορές για σημαντική σε είδος βοήθεια του Συνδέσμου Ελληνοτουρκικής Φιλίας. Κανείς από αυτούς δεν πήγε να πολεμήσει με το Ισλαμικό Κράτος. Είναι άνθρωποι εργατικοί, τίμιοι, προσηλωμένοι στην παράδοση και στην οικογένειά τους.
Στην ιστορική βέβαια μνήμη της Ελλάδας ο ισλαμισμός είναι ταυτισμένος με την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αυτό προξενεί μια σχεδόν αυθόρμητη δυσανεξία. Η Αθήνα είναι η τελευταία ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, καθώς μόλις τον Ιούνιο του 2019 απέκτησε, μετά από πολυάριθμες απόπειρες ματαίωσης του έργου από ρατσιστικές ομάδες και με χρήματα του κρατικού προϋπολογισμού, το πρώτο δημόσιο ισλαμικό τέμενος. Οι μουσουλμάνοι της πόλης επί χρόνια συναθροίζονταν σε αυτοσχέδια τζαμιά σε υπόγεια. Ας μην ξεχνάμε πως στην Κωνσταντινούπολη λειτουργούν σήμερα περί τις 45 ορθόδοξες εκκλησίες. Εμείς όμως εμμένουμε να στρέφουμε το βλέμμα μόνο στις έκνομες απειλές του συχνά παρανοϊκού Ερντογάν. Από την άλλη βέβαια, ήταν απόφαση του ίδιου ο χαρακτηρισμός της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί, κάτι που έχει προκαλέσει αντιδράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Εις μάτην όμως.
Οι Έλληνες θεωρούμε ότι στον αραβικό κόσμο οι γυναίκες κυκλοφορούν με τσαντόρ και οι άνδρες με κελεμπία, καθώς διαχειρίζονται τις πετρελαιοπηγές τους. Για μεγάλο διάστημα οι τηλεοράσεις μας είχαν κατακλυστεί από εικόνες με τζιχαντιστές να αποκεφαλίζουν «άπιστους». Αυτοί οι άνθρωποι όμως δεν αντιπροσωπεύουν το Ισλάμ. Η ισλαμική θρησκεία δεν απέχει στο περιεχόμενό της από τον χριστιανισμό και το μήνυμα αμφότερων είναι η αγάπη και η αλληλοβοήθεια. Επίσης είναι λαθεμένη η αντίληψη πως το μαντίλι συμβολίζει τη γυναικεία καταπίεση, την υποταγή ή τη θρησκευτική προσκόλληση, αν και στην πράξη υπάρχει συνήθως μια ταύτιση. Από την άλλη μεριά, η απαγόρευσή της, όπως στη Γαλλία, προβλήθηκε ως κίνηση γυναικείας χειραφέτησης. Η χειραφέτηση όμως παίρνει υπόσταση μόνο όταν προκύπτει ως επιθυμία και διεκδίκηση των ίδιων των φορέων της. Σαφώς και σε ορισμένες χώρες, όπως το Αφγανιστάν ή το Πακιστάν, οι γυναίκες βρίσκονται σε υποδεέστερες θέσεις, η ερμηνεία όμως του κόσμου με βάση το δυτικό μοντέλο καθίσταται μονοσήμαντη και περιοριστική. Για τις γυναίκες μουσουλμάνες που ζουν στην Ευρώπη η μαντίλα είναι σύμβολο της δικής τους, ίσως, αντίδρασης στην αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος και την υπερσεξουαλικότητα του δυτικού κόσμου. Τα στερεότυπα θέλουν τους μουσουλμάνους βίαιους, απολίτιστους και φανατικούς, παραβλέποντας την ιστορικά αποδεδειγμένη συμβολή του αραβικού κόσμου στις επιστήμες ή την ειρηνική συνύπαρξη χριστιανών και μουσουλμάνων σε πολλές περιοχές του κόσμου επί αιώνες, όπως η χερσόνησος του Σινά ή ο Λίβανος. Ο αραβικός πολιτισμός και η θεολογία του Ισλάμ έχουν βαθιά τις ρίζες τους στην ελληνική σκέψη και φιλοσοφία, καθώς από τον 8ο έως τον 13ο αιώνα μεταφράστηκαν στα αραβικά πολυάριθμα έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων (κυρίως του Αριστοτέλη) και ελληνιστών λογίων, συμβάλλοντας έτσι και στη διατήρησή τους έως και σήμερα!
Είναι λάθος λοιπόν να δαιμονοποιηθεί το Ισλάμ για τον φονταμενταλισμό, όπως και κάθε θρησκεία για τις μαύρες του κηλίδες στην ιστορία. Η πορεία της Ευρώπης, που συμβαδίζει -υποτίθεται- με το πνεύμα των χριστιανικών διδαχών, θα πρέπει να περνάει μέσα από την αναγνώριση της ετερότητας του Άλλου…
(Δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ser-Free, τ.64, Δεεκέμβριος 2023)
