(Από το αρχείο του περιοδικού Ser-Free, τ.27, Μάρτιος-Απρίλιος 2013)
Συνέντευξη στη Χρυσάνθη Ιακώβου
Ο πατέρας διακεκριμένος ψυχίατρος. Γνωστός πλέον ακόμη περισσότερο μέσω των κύκλων διαλέξεων ψυχολογίας στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη. Ο γιος με διαφορετικό προσανατολισμό. Με πτυχίο μάρκετινγκ άνοιξε τα φτερά του για Αμερική, από όπου έκανε ένα δυναμικό come back και προωθεί πλέον ελληνικά προϊόντα σε αγορές του εξωτερικού. Διαφορετικοί στις επιλογές τους, αλλά τόσο όμοιοι στον τρόπο που σκέφτονται, που αποφασίζουν, που κινούνται.
Οι επαγγελματικές σας ενασχολήσεις είναι εντελώς διαφορετικές. Στον τομέα της ψυχιατρικής ο πατέρας, στον τομέα της οικονομίας ο υιός…
Μιχάλης Σ. Εδώ και τριάντα χρόνια ασχολούμαι με την ψυχιατρική, στη Θεσσαλονίκη, στο Λονδίνο, στις Σέρρες, στην Καβάλα…
Γιάννης Σ. Εγώ ασχολούμαι με το μάρκετινγκ ελληνικών τροφίμων στο εξωτερικό. Σπούδασα μάρκετινγκ στην ΑΣΟΕΕ και έκανα μεταπτυχιακό στη διοίκηση επιχειρήσεων στην Αμερική, όπου έμεινα πέντε χρόνια και ασχολήθηκα με την προώθηση ελληνικών τροφίμων. Πριν τέσσερα χρόνια γύρισα πίσω και πλέον κάνω την ίδια δουλειά και στην Ελλάδα, επιλέγω δηλαδή προϊόντα και τα ετοιμάζω για την προβολή τους στην αγορά του εξωτερικού, κυρίως της Αμερικής. Ετοιμάζω παράλληλα και ένα προσωπικό project, μια online αγορά επιλεγμένων τροφίμων κάτω από μία ενιαία ετικέτα, η οποία έχει σχεδιαστεί για το εξωτερικό.
Ο πατέρας πώς βλέπει τις επαγγελματικές δραστηριότητες του υιού;
Γιάννης Σ. Νομίζω πώς τις στηρίζει…
Μιχάλης Σ. Παρόλο που είναι διαφορετικές… Αν και με τη γενικότερη έννοια δε διαφέρουν και τόσο. Το μάρκετινγκ χρησιμοποιεί πάρα πολλούς τρόπους παρμένους από την ψυχολογία. Βέβαια, αυτό έγινε τυχαία, ασυνείδητα. Στον Γιάννη δεν άρεσε καθόλου η ιατρική. Ήδη από το γυμνάσιο καταστάλαξε σε οικονομικές σπουδές, προφανώς παίρνοντας εμάς ως αρνητικό παράδειγμα! (Γελάμε και οι τρεις…) Υπήρχε ένα διάστημα κατά το οποίο έλειπα πολλές ώρες, ήμουν συνέχεια απών…
Γιάννης Σ. Απεναντίας, νομίζω ότι επέλεξα αυτό το επάγγελμα επειδή έχω πατέρα ψυχίατρο και μητέρα αρχιτέκτονα. Η διοίκηση και το μάρκετινγκ συνδυάζουν πολλά στοιχεία αυτών των δύο. Προσπάθησα προφανώς να τα συνθέσω και από νωρίς ανακάλυψα ότι αυτός ο τομέας τα συνδύαζε.
Εσείς ως πατέρας συμφωνούσατε με τις επιλογές του γιου;
Μιχάλης Σ. Όταν έφτασε η ώρα ο Γιάννης να επιλέξει κατεύθυνση είπα ότι σημασία έχει το παιδί να κάνει αυτό που θέλει. Θυμάμαι όταν ήρθε η ώρα να επιλέξει δέσμη, σε πολλούς συμμαθητές του φάνηκε παράξενο που δε θα ακολουθούσε δέσμη για ιατρική. Μετά το πρώτο τρίμηνο όμως –και έχοντας φέρει πολύ καλούς βαθμούς– πολλοί συμμαθητές του άλλαξαν δέσμη και δεν ακολούθησαν ούτε αυτοί ιατρική. Αυτό νομίζω πως ήταν μια αυτοεπιβεβαίωση, ότι διάλεξε σωστά και δε θα ήταν ο μόνος. Από εκεί και πέρα ο Γιάννης προχώρησε μόνος του, δε νομίζω πως τον βοήθησε κανείς. Και η δουλειά του μου αρέσει και μένα πολύ. Είμαι σχεδόν συνέταιρος του!
Γιάννης Σ. Είναι μια δημιουργική δουλειά που συνθέτει πολλά πράγματα, γι’ αυτό και του αρέσει σαν γιατρός, βλέπει πράγματα σε πρακτικό επίπεδο.
Εσύ Γιάννη αισθανόσουν την πίεση ότι σαν γιος γιατρού έπρεπε να ακολουθήσεις κάτι παρόμοιο;
Γιάννης Σ. Ήξερα ότι όλοι περίμεναν ότι ο γιος του Σωτηρίου θα γίνει γιατρός, αυτό το ένιωθα. Ωστόσο από πολύ μικρός είχα αποφασίσει ότι δε με ενδιέφερε να ακολουθήσω το επάγγελμα της ιατρικής, είχα κατασταλάξει.
Κύριε Σωτηρίου, ως ψυχίατρος ασφαλώς γνωρίζετε περισσότερα για την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση από το μέσο άνθρωπο. Πώς είναι λοιπόν να διαπαιδαγωγεί ένας ψυχίατρος το παιδί του;
Μιχάλης Σ. Ένας γονιός δεν πρέπει να νιώθει σαν ψυχίατρος. Δεν πρέπει να συνδυάζει την ιατρική με το ρόλο του γονιού.
Πιστεύετε ότι καταφέρατε να κρατήσετε αυτές τις ισορροπίες;
Μιχάλης Σ. Θεωρώ ότι κρατώ ισορροπίες όχι μόνο ως γονιός, αλλά και στις παρέες και σε όλες τις συναναστροφές εκτός δουλειάς. Πολλοί γονείς με ρωτούν «πες μου τι να κάνω για εκείνο ή για το άλλο ζήτημα»… Πιστεύω ότι είναι καλό να έχει ο γονιός κάποιες οδηγίες ή να έχει διαβάσει κάποια πράγματα σχετικά, αλλά είναι λάθος να τα εφαρμόζει εντελώς τυπικά. Εκείνο που χρειάζεται πάντα είναι να είναι γνήσιος. Είναι γνωστό ότι γονείς εντελώς αγράμματοι παρέχουν σωστό ψυχολογικό πρότυπο στο παιδί και γονείς που προσπαθούν να είναι τέλειοι μελετώντας και ρωτώντας ειδικούς κάνουν λάθη.
Να σας γυρίσω και πάλι στα επαγγελματικά… Γιάννη, σίγουρα πολλοί θα έχουν την απορία για ποιο λόγο άφησες την Αμερική για να επιστρέψεις στην Ελλάδα….
Γιάννης Σ. Δύσκολη ερώτηση… Οι λόγοι σίγουρα ήταν αρκετοί. Περισσότερο είχε να κάνει, θα έλεγα, με τους στόχους μου. Πάντα λειτουργώ βάζοντας κάποιους στόχους, κάποια εμπόδια για να ξεπεράσω. Παίρνοντας την απόφαση να γυρίσω, έβαλα κάποιο… εμπόδιο. Μου αρέσουν οι προκλήσεις. Γι’ αυτό και πήγα και στην Αμερική. Συνεπώς, επέστρεψα ζητώντας και πάλι προκλήσεις.
Από τον τρόπο που μιλάς, δεν έχεις μετανιώσει…
Γιάννης Σ. Πάρα πολλές φορές οι δυσκολίες σε κάνουν να αναρωτιέσαι. Το θέμα είναι αν παραμένεις στην πορεία σου. Εγώ παραμένω!
Μιχάλης Σ. Ο εκπαιδευτικός και επαγγελματικός τομέας στο εξωτερικό και ειδικά στην Αμερική έχουν πάρα πολύ μεγάλη αξία και πραγματικά κερδίζεις πολλά πράγματα, και σαν άνθρωπος και σαν επαγγελματίας. Είναι πιο εύκολα τα πράγματα σε ό,τι αφορά στην προώθηση των νέων. Από την άλλη μεριά βέβαια, αυτή η ωραία και γεμάτη ευκαιρίες χώρα δεν έχει τον τρόπο ζωής της Ελλάδας. Πιστεύω ότι όσοι ζουν εκτός θέλουν να ζήσουν όπως μεγάλωσαν… Πέρα από αυτό, ισχύει αυτό που είπε ο Γιάννης. Μας αρέσουν τα δύσκολα! Στην Ελλάδα είναι πολύ πιο δύσκολο να επιτύχεις. Προσωπικά δε συμφωνούσα με την επιστροφή του Γιάννη, αλλά πιστεύω πως θα τα καταφέρει και εδώ.
Ακούγεστε πολύ αισιόδοξοι!
Γιάννης Σ. Πρέπει να είσαι αισιόδοξος. Οι αλλαγές δεν είναι κακές. Τους τελευταίους μήνες που ήμουν στην Αμερική με βασάνιζε το αν θα έπρεπε να μείνω εκεί, συνεχίζοντας μια –προβλεπόμενη σε γενικές γραμμές– επαγγελματική πορεία ή να γυρίσω πίσω σε ένα οικείο περιβάλλον. Φαινόταν βέβαια ότι η Ελλάδα βρισκόταν σε μια φάση καθίζησης, αλλά αυτό που σκεφτόμουν ήταν ότι πάνω στην αλλαγή μπορώ να δημιουργήσω περισσότερα απ’ ότι σε ένα σταθεροποιημένο περιβάλλον. Η σκέψη μου ήταν πάντα αυτή, ότι σε ένα νέο καθεστώς μπορείς να δημιουργήσεις πιο πολλά.
Εσείς, κύριε Σωτηρίου, είστε εξίσου αισιόδοξος με τον Γιάννη ή ως γονιός ανησυχείτε για το μέλλον;
Μιχάλης Σ. Εγώ δεν είμαι γονιός που φοβάται. Εξάλλου είναι γνωστό ότι η ιστορία είναι γεμάτη από τέτοιες περιόδους, ανόδου και πτώσης. Διαβάζοντας την Ιστορία της Ελλάδας διαπιστώνουμε ότι υπήρξαν και πολύ χειρότερες περίοδοι. Και μια κατάσταση πτώσης, παρά τα όσα άσχημα συμβαίνουν, ασφαλώς δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα. Αρκεί να μην παραιτηθούμε – η παραίτηση είναι που φέρνει την καταστροφή.
Γιάννης Σ. Εγώ επιστρέφοντας από την Αμερική το μόνο αρνητικό που πραγματικά μπορώ να δω στην Ελλάδα είναι η λανθασμένη αντίληψη της επιχειρηματικότητας. Το περιβάλλον έχει δαιμονοποιήσει τις προσπάθειες για κάτι καινούργιο. Αν καταφέρουμε να ξεπεράσουμε αυτό δεν έχουμε να φοβηθούμε κάτι άλλο. Αυτή είναι και η μαγεία της Αμερικής, ότι επιχειρούν συνεχώς καινούργια πράγματα – άλλα βέβαια βρίσκουν ανταπόκριση και άλλα όχι.
Μιχάλης Σ. Θεωρώ ότι κανείς δε χάνεται, κανείς δε μένει στάσιμος, αν έχει ένα στόχο και αν έχει υπομονή ότι η επιβεβαίωση και η ανάπτυξη θα αργήσουν να έρθουν. Καμιά κρίση δεν έχει κρατήσει λιγότερο από δέκα χρόνια. Δέκα χρόνια βέβαια δεν είναι λίγα, αλλά πρέπει να κοιτάμε μπροστά, όχι μόνο το σήμερα, είτε είναι καλό είτε κακό. Αντιστοίχως, μέχρι τώρα που διανύαμε την περίοδο της αφθονίας είχαμε την εντύπωση πως θα κρατήσει αιώνια! Ο Γιάννης έχει δίκιο σχετικά με την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Πιστεύω ωστόσο ότι έκανε κάτι έξυπνο επαγγελματικά, το οποίο, πάνω απ’ όλα, το αγαπάει.
Ποια είναι τα κοινά στοιχεία που βρίσκει ο ένας στον άλλον;
Μιχάλης Σ. Η τάση να μας αρέσουν τα δύσκολα. Η τάση να αποκτήσουμε τη δική μας άποψη γύρω από ένα θέμα, να το ψάξουμε πολύ. Και όταν μας αρέσει κάτι πάρα πολύ, να επενδύουμε υπερβολικό χρόνο, δυσανάλογο της χρησιμότητας ή του αποτελέσματος!
Γιάννης Σ. Αυτά νιώθω κι εγώ. Η επιθυμία μας να κάνουμε καινούργια πράγματα, αλλά να τα κάνουμε καλά, να αφιερώσουμε χρόνο. Η επιθυμία για τη γνώση επίσης. Ο πατέρας μου συνεχώς θέλει να διαβάζει, ψάχνει… Αυτό κάνω κι εγώ.
Μιχάλης Σ. Θυμάμαι όταν τα παιδιά ήταν μικρά, πολλές φορές καθόμασταν όλοι μαζί στο κρεβάτι και διαβάζαμε… Είναι πολύ σημαντικό στις μικρές ηλικίες τα παιδιά να παίρνουν πρότυπα, όχι με την έννοια της καθοδήγησης, αλλά με την έννοια της μίμησης, της εικόνας. Ή θυμάμαι, πριν πάρα πολλά χρόνια, υπήρχε κάποιο διάστημα που εγώ ήμουν απών, εργαζόμουν εκτός. Διάβαζα παραμύθια και τα ηχογραφούσα και έστελνα τις κασέτες για να ακούν τη φωνή μου!
Κύριε Σωτηρίου, για κάποιο διάστημα ασχοληθήκατε με την πολιτική σε τοπικό επίπεδο.
Μιχάλης Σ. Σε επίπεδο αυτοδιοίκησης, ναι. Προέκυψε ξαφνικά. Δέχτηκα μια πρόταση για να συμμετέχω σε κάποιο σχήμα, αλλά δεν υπήρχε χρόνος. Η προεκλογική μου περίοδος να φανταστείτε ήταν δεκαπέντε μέρες… Γενικά πάντως μπορώ να πω ότι μου άρεσε, γιατί πιστεύω πως τα πράγματα μπορούν να γίνουν καλύτερα.
Θα μπορούσαμε δηλαδή να σας δούμε εκ νέου στην πολιτική;
Μιχάλης Σ. Στον πρώτο βαθμό αυτοδιοίκησης σαφώς θα με ενδιέφερε, με την προϋπόθεση όμως να υπάρχει μια μεγάλη ομάδα έμπειρων ανθρώπων. Θεωρώ ότι υπάρχουν πολλοί στις Σέρρες σαν εμένα που ενδιαφέρονται πραγματικά. Η πόλη χρειάζεται νέα άτομα, νέα και ως προς την ηλικία και ως προς την ενασχόληση τους με την πολιτική.
Εσύ Γιάννη τι άποψη έχεις επ’ αυτού;
Γιάννης Σ. Το βλέπω θετικά, αν και από εντελώς άλλη σκοπιά. Ξέρω ότι οι αλλαγές έρχονται από μικρές ομάδες, οπότε πιστεύω ότι οι Δήμοι είναι αυτοί που θα παίξουν το μεγάλο ρόλο. Οι Δήμοι θα πρέπει να προχωρήσουν σε αλλαγές προκειμένου να αλλάξει το κράτος. Ο πατέρας μου πιστεύω ότι πρέπει να ασχοληθεί, γιατί έχει πολλές εμπειρίες και μπορεί να προσφέρει πολλά, αρκεί να έχει και τα κατάλληλα άτομα μαζί του.
Μιλώντας για κατάλληλα άτομα, θα σκεφτόσουν ποτέ να είσαι ένα από αυτά;
Μιχάλης Σ. Σε αυτή τη φάση προέχει να προχωρήσει στη δουλειά του.
Γιάννης Σ. Για θέματα ανάπτυξης θεωρώ πως θα είχα άποψη, σχετικά με το city branding. Είναι ένας τομέας που προσπαθεί να φέρει τις γνώσεις και τις θεωρίες της ζήτησης και του μάρκετινγκ στη διοίκηση των πόλεων. Παρόλ’ αυτά, δεν το σκέφτομαι ακόμα! Προς το παρόν καλύτερα να προωθήσω κάποιους παραγωγούς. Και για την πολιτική το ξανασυζητάμε μετά από χρόνια!
